‘The Witch’ op Canvas: het akelige debuut van Robert Eggers kruipt onder je vel

Kil, ijzingwekkend, beklemmend, ongemakkelijk: adjectieven die de sfeer waarin ‘The Witch’ baadt treffend omschrijven. “Een sfeervolle betovering, over de gestage afdaling van een New Englandse familie in het midden van de 17de eeuw naar religieuze hysterie en waanzin”, vatte Variety samen. “Bouwend op de duivelse naschokken van puriteinse onderdrukking, tilt Eggers ‘The Witch’ ver boven de horrorkudde uit. Hij heeft geen goedkope trucs nodig”, schreef Rolling Stone. "Hoewel Eggers uiterst discreet is – de dingen die je niet ziet zijn gruwelijker dan de dingen die je wel ziet – voelt de meedogenloosheid van de film soms aan als kwelling", klonk het in Time.

The Washington Post deed daar nog een schepje bovenop en schreef dat de film “thuishoort in de rij van horrorfilms à la ‘The Exorcist’, ‘The Omen’ en ‘Rosemary’s Baby’”. Hier en daar viel zelfs het woord ‘meesterwerk’.

Eerst en vooral: de sfeerzetting. De film ademt religieuze folklore van het gevaarlijke soort, waarbij godsdienst tot hysterie leidt. Het omineuze decor waarin het verhaal zich afspeelt is eveneens bepalend. Eggers’ obsessie voor details is ook een factor. De kostuums zijn gemaakt volgens de 17de eeuwse regels van de kunst, de huizen zijn gebouwd in de rietgedekte stijl van die tijd. Zelfs de dialogen zijn ontleend aan echte dagboekaantekeningen en documenten uit die tijd. Het camerawerk van Jarin Blaschke zet de chaos van de natuur af tegen de keurige orde van het sobere boerenland.

Ten tweede: het script. Het verhaal speelt zich af in 1630. Een puriteinse kolonistenfamilie wordt verbannen uit hun dorp in New England na een verhitte religieuze ruzie in de kolonie. Theologisch en fysiek geïsoleerd, verhuist patriarch William (Ralph Ineson) naar de rand van een uitgestrekt, dicht bos met zijn gezin: toegewijde vrouw Katherine (Kate Dickie) en hun kinderen Thomasin (Anya Taylor-Joy), Caleb (Harvey Scrimshaw), tweeling Mercy en Jonas (Ellie Grainger en Lucas Dawson) en zuigeling Samuel. Maar de natuur is meedogenloos en de oogst van de familie mislukt. Plotseling verdwijnt baby Samuel, gestolen door een heks die zich schuilhoudt in het bos. Althans, dat vermoedt het gezin.

Hekserij was een aanvaarde realiteit in de 17de eeuw: William en zijn familie leven volgens hun rigide religieuze overtuigingen, en als God bestaat, moet de Duivel ook bestaan. Hun interpretatie van wat ze vaststellen is ook die van het publiek: wij geloven het omdat zij het geloven.

‘The Witch’ betekende ook het debuut van Anya Taylor-Joy, die sinds 2020 wereldfaam geniet door haar hoofdrol in de Netflix-serie ‘The Queen’s Gambit’. Het potentieel van Taylor-Joy was meteen duidelijk in ‘The Witch’: dankzij haar acteertalent kon het publiek zich moeiteloos inleven in haar personage en was de angst en radeloosheid voelbaar. Ze speelt het meest complexe personage van allemaal. Als oudste kind probeert ze vooral haar onstuimige jongere broers en zussen in toom te houden en krijgt ze overal de schuld van. Ze heeft weinig opties voor haar toekomst. In veel opzichten is ze het zwarte schaap van de familie.

Ten derde: het tempo. De folkhorrorfilm leunt niet op gore, bloed en gratuite jump scares maar wurmt zich geleidelijk een weg onder je huid, om je stukje bij beetje ongemakkelijker te doen voelen. Het is geen sprong van de top van een achtbaan, maar een langzame rit op een donker landweggetje. Zoetjesaan wordt een doordringend gevoel van angst gecultiveerd.

Last but not least: de bloedstollende score van Mark Korven, die rillingen over je rug jaagt met schurende strijkers, sinistere drones en vreemde vocalisaties. Zelfs schijnbaar onschuldige gebeurtenissen voelen onheilspellend aan met zo’n geluidsband.

Bekijk ‘The Witch’ vanavond om 22u10 op Canvas of waar je ook bent via Pickx.be of de Proximus Pickx-app. Niet gezien? Geen zorgen, met TV Replay bekijk je het programma tot 36 uur later en via de site of de app tot 7 dagen later wanneer jij wil.