'The Sisters Brothers' op Canvas: de laatste rol van de 'beste Nederlandse acteur van de 20ste eeuw'

Blond, blauwe ogen en groot: met zijn opvallende voorkomen werd Rutger Hauer in Amerikaanse films vaak gecast als terrorist, psychopaat of Duitser, maar de Nederlander genoot een internationale reputatie als posterboy en veelzijdig acteur: hij speelde zowat alle soorten rollen, van romantische ziel over actieheld tot snode schurk. Hauer werd in 1944 geboren in Breukelen, een gehucht in de Nederlandse provincie Utrecht, als zoon van een acteurskoppel. 

Zijn doorbraak als acteur kwam er in 1973 met zijn rol van Eric Vonk in de iconische Nederlandse dramafilm 'Turks Fruit' van Paul Verhoeven. De film was een doorslaand succes en staat tot op heden nog steeds te boek als de meest succesvolle Nederlandse bioscoopfilm aller tijden, met 3,3 miljoen bezoekers. Ook bij critici viel het progressieve 'Turks Fruit' in de smaak: de film verwierf een Oscarnominatie voor beste niet-Engelstalige productie en won in 1999 na een publieksenquête tijdens het Nederlands Film Festival een speciaal Gouden Kalf voor 'Beste Nederlandse film van de twintigste eeuw'. Datzelfde jaar werd Hauer door het Nederlandse publiek uitgeroepen tot beste acteur van de eeuw. 

'Turks Fruit', gebaseerd op een boek van Jan Wolkers, zit vol met klassieke naaktscènes. Zelden waren naakt- en seksscènes zo oprecht en passioneel, hetgeen destijds veel indruk maakte. Na 'Turks Fruit' was Hauer te zien in andere films van Verhoeven als 'Keetje Tippel', 'Spetters' en 'Soldaat van Oranje'.

'Soldaat van Oranje' is genoemd naar de na de oorlog verkregen bijnaam van de Nederlandse verzetsstrijder Erik Hazelhoff Roelfzema, vertolkt door Hauer. De film betekende niet alleen de internationale doorbraak voor filmregisseur Paul Verhoeven maar zette ook Hauer nog meer op de internationale filmkaart, vooral in de VS. Het verhaal is gebaseerd op het autobiografische boek 'Het hol van de ratelslang' van Erik Hazelhoff Roelfzema, dat in 1970 verscheen en in 1971 opnieuw werd uitgebracht onder de titel 'Soldaat van Oranje 1940-1945'.

De film verhaalt over een groepje Nederlandse studenten die tijdens de Tweede Wereldoorlog lid worden van de verzetsbeweging in het door nazi-Duitsland bezette Nederland. Hazelhoff was in de oorlog een Leidse corpsstudent die in het verzet ging en als Engelandvaarder een nauwe band met koningin Wilhelmina kreeg.

'Soldaat van Oranje' was de officiële Nederlandse inzending voor de Oscars van 1977. De film werd voor Hauer de springplank naar Hollywood. De acteur wilde naar Amerika omdat hij Nederland te klein vond: "Er was hier geen filmindustrie. Je kon misschien af en toe in een film spelen, maar ik wilde er altijd mee bezig zijn. Iedere dag, filmen zou mijn leven worden." Hij maakte zijn Amerikaanse filmdebuut in de actiefilm 'Nighthawks' in 1981. In datzelfde jaar ontving hij een Gouden Kalf voor zijn hele oeuvre.

Amper een jaar na zijn Amerikaans debuut vertolkte Hauer de rol van Roy Batty naast Hollywoodzwaargewicht Harrison Ford in de gevierde sciencefictionfilm 'Blade Runner' van regisseur Ridley Scott. De film, die zich in 2019 afspeelt in een dystopisch Los Angeles, flopte in Amerika, maar deed het wel goed in het buitenland en verwierf later een cultstatus vanwege de donkere stijl. Het werd in 1983 genomineerd voor twee Oscars. Hauer werd genomineerd voor een Saturn Award in de categorie beste mannelijke bijrol.

Het verhaal draait rond een speciale politie-eenheid, Blade Runners, die jacht maakt op vier geavanceerde androïden ('replicanten') die een ruimteschip gestolen hebben en teruggekeerd zijn naar de aarde. Planeet aarde is inmiddels zo onbewoonbaar geworden dat de mens de ruimte is gaan koloniseren. De groep van vier rebelse androïden wordt geleid door Roy Batty (Hauer), die zowel qua fysieke kracht als qua intelligentie superieur is aan de mens. De Blade Runners proberen de maker van de replicanten te traceren.

De finale monoloog in de film is een iconische scène die het genie van Hauer illustreert. De speech grossiert in dramatische poëzie, en dat terwijl zijn beroemdste passage (het "tears in rain"-einde) zelfs niet in het script stond en ter plaatse geïmproviseerd werd door Hauer. Het fragment haalde de film, want de tekst is subliem en onsterfelijk – en heeft nu een bittere nasmaak, want een ironische speling van het lot wil dat Hauer stierf in het exacte jaar waarin het verhaal van 'Blade Runner' zich afspeelt...

Ontdek ‘Blade Runner’ op Netflix. Meer info over de tv-optie 'Pickx All Stars' (inclusief Netflix) of het Netflix-aanbod via Proximus Pickx vind je hier terug.

In 2009 was Hauer voor het eerst sinds 1980 weer te zien in een Nederlandse film; 'Oogverblindend' van Cyrus Frisch. Twee jaar later speelde hij de hoofdrol van Freddy Heineken in 'De Heineken Ontvoering', waarvoor hij een Rembrandt Award kreeg. De film reconstrueert één van de meest beruchte criminele zaken uit de Nederlandse geschiedenis: de ontvoering van de directeur van de Nederlandse bierbrouwerij Heineken in ruil voor losgeld in 1983.

In 2013 werd hij ridder in de orde van de Nederlandse Leeuw vanwege zijn bijzondere verdiensten als acteur.

Een memorabel Hauer-moment op het witte doek was in deze bescheiden Canadese actiefilm uit 2011, waarin een dakloze zwerver (Hauer) terechtkomt in een stad die door bendes geterroriseerd wordt. Om aan geld te geraken ondergaat hij tal van vernederingen. Zo moet hij glas breken op zijn hoofd en de scherven opeten in ruil voor geld. Op een bepaald moment kijkt Hauer recht in de camera met zijn mond vol glas. De kijker voelt zijn onmenselijke vernedering alsook zijn droefenis tot in de vingertoppen. Tegelijk broeit er diep in hem een woede die op uitbarsten staat. Het vooruitzicht op zijn vergelding maakt dat hij op een bepaald moment lijkt te genieten van het kauwen op glas. Een hartverscheurende scène die aan de ribben blijft kleven.

De film is gebaseerd op de gelijknamige trailer uit de Grindhouseserie uit 2007 uit de kokers van Quentin Tarantino en Robert Rodriguez en is een parodie op het genre van de vigilantefilms uit de jaren tachtig.

De laatste jaren voor zijn dood was Hauer vaak te zien in televisieseries, zoals de BBC-serie 'The Last Kingdom', de Britse sitcom 'Porters' en HBO's 'True Blood'.



Bekijk ‘The Sisters Brothers’ vanavond om 21u20 op Canvas of waar je ook bent via Pickx.be of de Proximus Pickx-app. Niet gezien? Geen zorgen, met TV Replay bekijk je het programma tot 36 uur later en via de site of de app tot 7 dagen later wanneer jij wil.