De wereld heeft een alcoholprobleem

Nieuws | De wereld heeft een alcoholprobleem

Door Pickx

Gepubliceerd op 24.11.09

4min

2 miljard mensen drinken regelmatig alcohol. 76 miljoen van hen hebben een flink probleem met drank en jaarlijks sterven 2 miljoen mensen als gevolg van drankmisbruik. Het wereldgemiddelde wat alcoholgebruik betreft (bier, wijn, geestrijke dranken) ligt op 5 liter alcohol per persoon per jaar. In sommige regio's loopt dat cijfer op tot het drievoud. Alcohol eist in elk werelddeel z'n slachtoffers, maar er zijn grote verschillen naargelang woonplaats, gewoonten en levensstandaard. Wij gingen op bezoek bij de grootste drinkers ter wereld...

De Europeanen: de grootste drinkers

Een gemiddelde alcoholconsumptie van 11 liter per jaar per inwoner, jawel: wij Europeanen drinken het meest. Misschien een beetje raar, maar waar: het Groothertogdom Luxemburg bijt de spits af wat drankverbruik betreft, gevolgd door Hongarije, Tsjechië, Ierland, Portugal en Frankrijk. Dat klassement moet met een korreltje zout worden genomen wat het is niet echt wat je een weerspiegeling van de realiteit kunt noemen: in Luxemburg zijn de toeristen de belangrijkste kopers van alcoholische dranken. Die zijn bij onze kleine buur namelijk goedkoper, net als sigaretten en brandstof. Je zou de alcoholconsumptie van een land dus anders moeten meten, door de gevolgen van drankgebruik te analyseren.

Binge-drinking, een Angelsaksisch fenomeen

Aan de andere kant van de Noordzee is binge drinking een fenomeen geworden. Vooral jongeren worden er het slachtoffer van. Het concept: zoveel mogelijk drinken in een zo kort mogelijke tijdsspanne, om stomdronken te worden voor de pubs sluiten. En die sluiten in het Verenigd Koninkrijk en Ierland behoorlijk vroeg, over het algemeen tussen elf uur 's avonds en middernacht. Mensen trekken er dus al na hun werk naartoe. Of je nu op stap bent met je vrienden of met een groep collega's: het is de gewoonte dat iedereen om beurt trakteert en dus zijn een tiental biertjes per avond geen uitzondering. Binge drinking kan leiden tot leverziekten, en die komen meer en meer voor bij de Engelsen. In 1995 werden 89 000 mensen gehospitaliseerd voor zulke symptomen, vijf jaar later was dat aantal bijna verdubbeld (187 000).

Vrouwen doen niet onder in Ierland

In Ierland ging het alcoholverbruik met 25 % omhoog tussen 1995 en 2000: een gezin geeft er jaarlijks gemiddeld 1675 euro aan uit. Net als bij de Engelsen is binge drinking er een courante vrijetijdsbesteding geworden. Erger zelfs: meer en meer leerlingen en studenten missen een hoop lessen op vrijdagmorgen. Aan het einde van de week sluiten de circa 10 000 pubs van het land tegen 1 uur 's nachts, en dat trekt niet alleen mannen aan: de ambulanciers en hulpverleners moeten zelfs vooral vrouwen reanimeren (33 % van de Ierse meisjes drinkt zich minstens 3 keer per maand lazarus). In het weekend is de helft van de spoedopnams te wijten aan drankmisbruik.

Drinken, een nationale sport in Finland

De binge drinking-discipline is zelfs al doorgedrongen tot in Finland. Degene die z'n hoeveelheid alcohol het best kan binnenhouden groeit uit tot held en dat geeft aanleiding tot sterke verhalen. Ondanks het feit dat alcohol er bijna onbetaalbaar is, is het een plaag én de belangrijkste doodsoorzaak bij mannen tussen 15 en 64 jaar. Bij vrouwen komt alcoholmisbruik met fatale gevolgen op nummer 2 op de lijst van doodsoorzaken, na borstkanker. Apothekers verkopen er geen alcohol van 60 of 90 graden, uit angst dat hun klanten ervan zullen drinken. Huiselijk geweld is een ander gevolg. Er zijn twee keer zoveel gevallen van geweld tussen partners met dodelijke afloop dan het gemiddelde in de Europese Unie.

De Russen en hun vodka

Buiten de Europese Unie is Rusland het ergst getroffen door alcoholmisbruik, en het probleem ligt er vooral bij de mannen: één man op drie heeft een drankprobleem, tegenover één vrouw op zeven. Vodka zorgt er voor 43 % van de overlijdens bij werkende mannen. Dat komt vooral omdat ze niet zelden dronken achter het stuur kruipen en zo zware ongevallen veroorzaken. Ook werkongevallen en vechtpartijen tot met de dood tot gevolg zijn geen uitzondering. In het grootste land ter wereld is de levensverwachting 59 jaar voor mannen en 73 jaar voor vrouwen. Dezelfde cijfers als in Soedan én de slechtste cijfers van alle geïndustrialiseerde landen. Russen sterven over het algemeen zelfs jonger dan inwoners van Bangladesh of Cambodja

Een glaasje tractorbrandstof, iemand ?

In Rusland hebben ze het niet over binge drinking maar over zapoï, een gelijkaardige praktijk waarbij de uitdaging is om samen te komen en zoveel vodka te drinken tot je erbij neervalt. 1 Rus op 5 deed wel eens mee aan zulke praktijken. Die drinkgelagen houden de Russen zelfs vaak thuis van hun werk. Het alcoholmisbruik heeft z'n weerslag op het sterftecijfer. Dat heeft op zijn beurt een invloed op de bevolingsaangroei en dus ook op de economische groei. Daarom nemen de Russische politici het probleem de laatste decennia serieus. Al in 1985 trok Gorbatsjov zich het lot van de dronkelappen aan door een anti-alcoholcampagne te starten. Resultaat: toen de productie en verkoop van drank beperkt werd, gingen de Russen dan maar hun eigen brouwsels fabriceren. Daar werd zelfs tractorbrandstof voor gebruikt. Toch leidde de maatregel na een jaar proefdraaien tot een verhoogde levensverwachting: bij de mannen kwam er 3 jaar bij.

Mongolië: alcohol om te vergeten

Net als Rusland zoeken ze in Mongolië naar oorzaken voor de hoge graad van alcoholmisbruik, en meestal komt dan de val van het communisme bovendrijven als dé boosdoener. Massa's Mongolen werden werkloos en dus ook een beetje wanhopig. En wanhopige mensen zoeken hun toevlucht wel eens in de drank. In de randwijken van de hoofdstad, Oelan Bator, is de situatie vaak problematisch. Massa's vroegere nomaden hebben er zich gevestigd. Ze zijn op zoek naar een beter leven, omdat dieren kweken in de steppen niets meer opbracht. Hele families zitten opeengepakt in kleine traditionele tenten of yurts. Alcohol doet hen alle ellende vergeten maar zorgt ook voor huiselijk geweld, aanrandingen en moord. In Mongolië maakt 51 % van de bevolking misbruik van alcohol en 25 % is eraan verslaafd. Lokale en Bulgaarse vodka zijn het meest gewild, en als er geen geld meer is om drank te kopen, vallen de Mongolen terug op traditionele recepten op basis van koemelk, paardenmelk of gedistilleerde melk van de yaks. De alcoholfabrikanten zijn in Mongolië de bedrijven die het best draaien.

Alcoholverslaving bij de "Native Americans"

Alcoholmisbruik treft vaak hele landen, maar is soms ook beperkt tot bepaalde bevolkingsgroepen, meestal aan de rand van de samenleving. Dat is het geval voor de Noordamerikaanse indianen. Al sinds de tijd van de verovering van Amerika verblijven ze in reservaten, en blijven ze erg vatbaar voor armoede en werkloosheid. Ook de hygiënische omstandigheden blijven er bedenkelijk, en zo komt het dat de sterftegraad er zesmaal hoger is dan bij de blanke bevolking. Voor elke zes volwassenen onderneemt er één iemand een zelfmoordpoging. Het drankverbruik is er veel hoger dan bij andere bevolkingsgroepen. 68 % van de Indianen of "Native Americans" heeft een alcoholprobleem, en 12 % van de sterfgevallen is te wijten aan alcoholmisbruik. Voor de komst van de kolonisatoren kenden de oorspronkelijke bewoners geen alcohol. Ze groeiden uit tot een nieuwe groep klanten voor de Europese drankfabrikanten.

Australië: drankproblemen en prostitutie bij de Aboriginals

De situatie van de Aboriginals in Australië is een beetje dezelfde als die van de Native Americans in de USA: ze slijten hun dagen in reservaten waar ze hun enige inkomsten halen uit sociale uitkeringen en ambachten die ze uitvoeren, en die in de smaak vallen bij de vele toeristen. Maar dat volstaat niet om een familie te onderhouden, zeker in de Northern Territory, waar de situatie allesbehalve rooskleurig is. Ellendige levensomstandigheden, ziekte, geweld, alcoholverslaving en een levensverwachting die 17 jaar lager is dan het nationaal gemiddelde: het zijn geen fraaie toestanden. In sommige dorpen ligt de bodem bezaaid met bierblikjes, snuiven volwassenen brandstof en prostitueren twaalfjarige meisjes zich in ruil voor grof geld, alcohol, cannabis, of wat een vreemdeling op doortocht hen maar kan bieden. Bij de Aboriginals dient alcohol al lang niet meer om een heuglijke gebeurtenis te vieren.