‘De jurk en het scheepswrak’: wat is de vloek van het Palmhoutswrak?

Met de lancering van de driedelige docureeks komt NPO2 naar buiten met een uniek project. ‘De jurk en het scheepswrak’ is namelijk allesbehalve alleen maar een docureeks. De programmamakers werkten de voorbije jaren ook aan een podcastreeks en een interactieve tool. Pickx overloopt de verschillende onderdelen van de productie en legt je uit waarom dit een niet te missen programma is!

Voor de kust van het Nederlandse eiland Texel liggen heel wat wrakken van schepen die er in de loop der jaren ten onder gingen. In 2010 ontdekken duikers en onderzoekers de restanten van het Palmhoutswrak. Dat schip voer in de zeventiende eeuw voorbij de Waddeneilanden, waar het schipbreuk leed. Hoewel in 2014 al voor het eerst archeologische vondsten werden gedaan in het wrak, maakten de onderzoekers pas in 2016 bekend dat het schip een heel unieke lading had. In totaal konden archeologische duikers zo’n 1500 objecten uit het schip halen. 

In het schip vinden de duikers spectaculaire schatten uit de zeventiende eeuw. Wellicht was de boot een van de twaalf schepen met vracht van de Britse koning en koningin, wat verklaart waarom er zo’n luxueuze dingen in werden ontdekt. Zo vonden de Texelse duikers onder meer een gouden jurk, een zilveren pronkbeker, pomanders en bruidsjurk terug. Iedereen is blij met de vondst, maar al snel discussiëren wetenschappers en rijksinstanties van het vasteland over wie de objecten toebehoort. Door de hele discussie dreigt de vondst een vloek te worden. 

Na een tijdje moeten de Texelse duikers alle vondsten bij de overheid indienen. Wetenschappers ergeren zich aan de manier waarop wordt omgegaan met de spectaculaire vondsten die een bijzondere historische waarde hebben. Iedereen kijkt naar de overheid, want nog lang niet alle objecten zijn uit het water gehaald. Bovendien zorgt de sterke stroming in de Waddenzee ervoor dat een resterend veelvoud aan vondsten dreigt weg te spoelen. Uiteindelijk leent het de Nederlandse overheid een groot deel van de collectie uit aan het Texelse museum Kaap Skil. Ook dat zorgt weer voor problemen, want het kleine museum is niet voorbereid op de komst van zulke spectaculaire vondsten.

Voor de podcast focussen historicus en Texelaar Arnold van Bruggen en podcastmaker Tjitske Mussche op de bijzondere jurk die op het wrak werd gevonden. Ze zoeken een antwoord op de vragen; ‘Van wie kan deze jurk geweest zijn?’ en ‘Wat kunnen we leren van deze jurk?’. Al snel na de ontdekking van het wrak botsen duikers op een zeventiende eeuwse jurk. Archeologen kunnen bewijzen dat de jurk toebehoort aan het Engelse koningshuis uit de zeventiende eeuw. Welke vrouw het kledingstuk effectief gedragen heeft, blijft langer onduidelijk. 

De programmamakers krijgen hulp van een Duitse textielexpert die probeert te onderzoeken welk postuur de eigenares van de jurk had. Bovendien speelt ook de leeftijd van de vrouw een belangrijke rol. Was het kleed eigendom van een Engels theatergezelschap op de vlucht? Of werd het kleed gedragen door een vrouwelijke spion aan het Engelse hof? Aan de hand van gevonden boekomslagen ontdekken de podcastmakers en een Engelse historicus initialen die het onderzoek kunnen wijzen op de eigenares van de jurk. De initialen zijn van een een flamboyante ambassadeur in Constantinopel, van wie bekend is dat hij zijn jong overleden vrouw lange tijd in zijn kelder heeft bewaard. Dat zou ook verklaren waarom er rode kaftans aan boord zijn gevonden. Waren de goederen aan boord van het schip dan van deze ambassadeur en was de jurk van zijn echtgenote?

De initiatiefnemers stopten nog niet na het maken van een docu- en podcastreeks. Vanaf drie april lanceert NPO ook een interactieve tool van het scheepswrak. Daarmee kan je via een website zelf een duikpak aantrekken om naar het wrak te zwemmen. Als gebruiker kan je het schip ontdekken zoals de eerste archeologische duikers het in 2014 aantroffen. Iedereen kan zelf botsen op bijzondere vondsten, maar aan de hand van de tool kan je ook terug in de tijd reizen. Opeens waan je je in de zeventiende eeuw waar je het schip in z’n oorspronkelijke glorie kan bekijken, en misschien zie je ook wel wie de mooie jurk effectief gedragen heeft…

Bekijk ‘De Jurk en Het Scheepswrak’ op 3, 10 en 17 april om 22u20 op NPO2 of waar je ook bent via Pickx.be of de Pickx-app.