'Nelly & Nadine': verboden liefde in een concentratiekamp

De Zweedse documentairemaker Magnus Gertten was naar eigen zeggen nooit van plan om een documentaire te maken over de Tweede Wereldoorlog. De grote verhalen waren al in talloze vormen verteld, hij kon er maar weinig aan toevoegen. Maar in 2007 kreeg hij beelden te zien die de Zweedse nationale televisie filmde van een reddingsmissie in 1945. Een groep gevangenen werd met een boot van het concentratiekamp Ravensbrück naar Malmö gebracht. Gertten was gefascineerd door de gezichten van de vrouwen op de kade. Zo gefascineerd dat hij er nu al zijn derde film aan wijdde.

In de tweede, ‘Every face has a name’ uit 2015, probeerde hij zo veel mogelijk personen op die beelden te identificeren. Op één gezicht kon hij echter geen naam plakken: dat van een Aziatische vrouw die, in tegenstelling tot de meeste anderen, heel ernstig kijkt.

Bij toeval zag Sylvie Bianchi de beelden en contacteerde ze de regisseur. Ze herkende de Aziatische vrouw als een vriendin van haar grootmoeder Nelly met wie ze samen had gewoond in Caracas, Venezuela. Ze had nog kisten en dozen vol dagboeken en foto’s van haar grootmoeder liggen, maar had er nog nooit in gesnuisterd. Ze stemde ermee in dat Gertten ze doornam. Wat hij ontdekte, was ongelooflijk.

Nelly Mousset-Vos woonde in de jaren 30 met haar man en twee dochters in Elsene, maar scheidde aan het einde van het decennium. Ze was zangeres en reisde voor haar optredens de wereld rond. Toen de Tweede Wereldoorlog uitbrak, sloot ze zich aan bij het verzet. Door haar job was ze immers een ideale koerier. Zo viel ze uiteindelijk in de handen van de nazi’s en belandde ze na enkele omzwervingen in het concentratiekamp Ravensbrück.

Nadine Hwang zat al een half jaar in Ravensbrück toen Nelly er aankwam. Zij was opgepakt terwijl ze in het zuiden van Frankrijk mensen hielp ontsnappen naar Spanje. In haar dagboeken schreef Nelly dat ze urenlang in de stapelbedden van het concentratiekamp met elkaar lagen te praten. Ze waren smoorverliefd op elkaar.

Maar dan werd Nelly overgebracht naar het concentratiekamp Mauthausen in Oostenrijk en werd het koppel uit elkaar gescheurd. In april 1945 werd Mauthausen bevrijd door het Rode Kruis en kon ze terugkeren naar Brussel. Nadine werd naar Malmö gebracht na haar bevrijding. Een jaar later vonden de vrouwen elkaar terug in Brussel en kon de rest van hun – geheimgehouden – liefdesleven beginnen.

Gertten raakte gefascineerd door het verhaal van Nelly en Nadine omdat het niet alleen een prachtig verhaal is over liefde in de moeilijkste omstandigheden, maar ook omdat het aantoont dat lesbische liefde van alle tijden is. “De documentaire toont dat lesbische liefde er altijd is geweest, en dat heeft ook vandaag nog grote politieke relevantie. Nog altijd erkennen 73 landen LGBTQI+-rechten niet”, zegt de regisseur, die hoopt ogen te kunnen openen via het aangrijpende verhaal van deze twee vrouwen.