Beleef de wereld van David Bowie in de nieuwe documentaire ‘Moonage Daydream’

David Bowie werd in de jaren 50 een internationaal bekende ster, zowel op de podia als in de cinemazalen. In 2016 ruilde hij het tijdelijke voor het eeuwige, maar niet zonder een onuitwisbare indruk achter te laten op de muziekwereld en popcultuur. Na zijn dood benaderde cineast Brett Morgen zijn nabestaanden om een film te maken. Ze vertrouwden hem zo’n vijf miljoen stukken toe uit de archieven van Bowie. Vier jaar lang ging hij door die archieven en zo’n achttien maanden lang werkte hij aan de beelden, het geluid en de animaties voor de film. Dat deed de eeuwige perfectionist zo goed als alleen. Hij riep wel de hulp in van producent Tony Visconti, een nauwe partner van Bowie, en geluidsingenieur Paul Massay om het leven en werk van de kameleon zo goed mogelijk op te roepen. Alles samen was het een titanenwerk van meer dan vijf jaar.

De archieven van Bowie zijn zo uitgebreid omdat de artiest in zijn laatste 25 levensjaren samen met professionele archivisten werkte aan zijn persoonlijke collectie. Die ging na zijn dood naar Bill Zysblat, de beheerder van het patrimonium van de zanger.

Daags na het verschijnen van zijn documentaire over Kurt Cobain in 2015 had Brett Morgen het genre van de klassieke biografische documentaire afgezworen. Toen hij en Zysblat in gesprek gingen over deze nieuwe film, waren ze beiden opgelucht dat ze op dezelfde golflengte zaten. Dit mocht geen klassieke biografie worden, maar wel een artistieke interpretatie van Bowie. “David is er niet meer om dit werk goed of af te keuren”, aldus Zysblat. “Toch moet dit zijn film worden. Doe met die informatie wat je wil.” Het feit dat Morgen al sinds 2007 in gesprek was met de entourage van Bowie zal ook geholpen hebben. Toen was de zanger enthousiast over het idee om een film te maken over zijn leven, maar naast zijn drukke leven en zijn gezondheidsproblemen was er gewoonweg te weinig tijd om de film te maken.

Met die zegen begon Morgen dus aan zijn documentaire. Volgens hem is het onmogelijk om de zanger honderd procent accuraat te vatten in een film, dus zit er ook een beetje van Morgen zelf in. “Als iedereen een film zou maken over Bowie, zouden ze allemaal verschillend zijn, een reflectie van onze eigen gevoelens, smaak en perceptie”, legde hij uit.

Audio- en videofragmenten zijn bij elkaar geknipt zodat Bowie zijn eigen verhaal vertelt in ‘Moonage Daydream’. Hij neemt ons mee op zijn Odyssee. “Maar in tegenstelling tot Ulysses, creëerde Bowie zelf de wind die hem vooruit stuwde”, zegt Morgen in een interview met Vanity Fair. “Ik had een idee in mijn hoofd toen ik het scenario schreef. Ik wilde de film zo maken dat, als je hem zou begraven en over 2.000 jaar weer zou opgraven, men zou denken dat we in de 20ste eeuw een buitenaards wezen genaamd Bowie vereerden. Ik wilde niets uitleggen. Daarvoor heeft hij al een Wikipedia-pagina. In die zin is dit niet eens een film over David Bowie de artiest, maar wel over “Bowie”, de ervaring die mensen leven gaf.” Van een chronologie is geen sprake in de montage van trippy, kaleidoscopische beelden die de film vertoont.

Het eerste deel van de film is gewijd aan Bowies alter ego Ziggy Stardust. Morgen deed dat niet gewoon om Bowie als alien te tonen, maar wel om Ziggy weer tot leven te wekken. Het personage was geen lang leven beschoren, maar hij leeft nog “in onze collectieve fantasie”, aldus de filmmaker. Om die fantasie weer in de echte wereld te sleuren, gebruikte Morgen beelden uit de film ‘Ziggy Stardust and the Spiders from Mars’ uit 1979 van D.A. Pennebaker, gefilmd tijdens een liveshow in 1973.

In de montage van Morgen worden de beelden een soort scène uit een sciencefictionfilm. Hij voegde er animatie en psychedelische kleuren aan toe om de beelden te laten weergeven hoe hij zich zelf voelde toen hij Ziggy Stardust voor de eerste keer aanschouwde, toen hij op 16-jarige leeftijd de beelden van Pennebaker zag. Het resultaat is een experimentele ervaring voor de zintuigen, net als het werk van de zanger zelf.