Jane Goodall, een leven lang gewijd aan de studie en bescherming van chimpansees

Sinds het 'Internationaal Congres voor de Bescherming van Dieren' dat in 1931 in Firenze werd gehouden, is 4 oktober ‘Werelddierendag’ geworden.  Ter ere van de heilige Franciscus van Assisi, patroonheilige van de dieren en stichter van de Franciscaner Orde, zetten we (het lot van) de dieren extra in de schijnwerpers. Om de dag extra kracht bij te zetten heeft Proximus Pickx gedacht aan Jane Goodall, die haar leven lang het gedrag van chimpansees in hun natuurlijke omgeving heeft bestudeerd.
 
Jane Goodall werd in 1934 in Londen geboren en bracht haar jeugd door in Bournemouth. Omdat haar ouders het zich niet konden veroorloven om haar hoger onderwijs te betalen, nam ze een reeks kleine jobs aan als secretaresse. Haar leven nam echter een plotse wending toen een vriendin haar in 1957 uitnodigde op haar boerderij in Kenia. Daar ontmoette ze Louis Leakey, een bekende paleo-antropoloog, wiens onderzoek de stamboom van het geslacht Homo heeft helpen bepalen. Leakey was een inspiratie voor Jane, en toen hij haar voor het eerst vroeg om zijn secretaresse te worden, realiseerde hij zich al snel dat ze een uitstekende onderzoeker zou worden. Op 26-jarige leeftijd kwam ze met haar notitieboekje aan in Gombe Stream National Park, aan de Tanzaniaanse oever van het Tanganyikameer, om de natuur van chimpansees te observeren. Het werd het begin van een lange carrière.

Jane Goodall zal vanaf dat punt haar leven wijden aan het bestuderen van het sociale en gezinsleven van chimpansees. Haar onderzoek brengt een revolutie teweeg in het begrip van de relatie tussen mens en dier. Ze zal documenteren dat de chimpansees, aan wie ze namen gaf, unieke persoonlijkheden hadden, in staat waren tot rationeel denken en emoties zoals vreugde en verdriet hadden. Hoewel dat voor ons vandaag een evidentie is, hebben de bevindingen van Goodall een grote en blijvende invloed gehad op de wetenschappelijke gemeenschap. Het was het  bewijs voor de sociale overeenkomsten tussen mensen en chimpansees, een gegeven dat toen nog in tegenspraak was met de antropocentrische theorieën van die tijd. Ze constateert ook dat de apen veel gewelddadiger zijn dan werd gedacht en dat ze eenvoudige hulpmiddelen gebruikten.
 
Tijdens haar lange verblijf tussen de chimpansees ontwikkelde Jane Goodall nauwe banden met de dieren. Ze slaagde erin om 22 maanden als lid van een troep door te brengen. Tot op de dag van vandaag is zij de enige persoon die tot een chimpanseegemeenschap is toegelaten.
 
Het leven en de inzet van de onderzoeker is vele malen op het scherm gebracht, en in totaal zijn meer dan 40 werken aan haar opgedragen. De laatste documentaire, 'Jane Goodall: A Message of Hope', traceert haar uitzonderlijke leven. Met behulp van archiefbeelden toont National Geographic twee Jane Goodalls: de veldwetenschapper in Afrika en de activiste die via haar stichting, het Jane Goodall Instituut, de wereld rondreist om de bedreigde chimpanseesoorten te verdedigen.

De chimpansees zijn momenteel geclassificeerd als bedreigde diersoort op de Rode Lijst van de International Union for Conservation of Nature and Natural Resources (IUCN). 90% van de chimpanseepopulatie is in de afgelopen 50 jaar uitgestorven, voornamelijk als gevolg van menselijke activiteiten.