Rosalía versmelt Spaanse traditie en moderne trends tot een verfrissend geheel

Vorig jaar loste Rosalía met ‘Motomami’ haar derde studioalbum. De Canadese zanger The Weeknd en de Dominicaanse rapper Tokischa werkten mee aan het conceptalbum. Opener ‘Saoko’ is een uitzinnige viering van transformatie. Het nummer is een eerbetoon aan ‘Saoco’, de reggaetonhit uit 2004 van Wisin met Daddy Yankee. Maar daar eindigt de overeenkomst.

Want in plaats van dat ‘Saoko’ overloopt van lust naar de geobjectiveerde vrouw, bewijst Rosalía’s versie andermaal de gave van de zangeres om ogenschijnlijk tegenstrijdige genres en concepten te verbinden en iets geheel nieuws te creëren. In de single benoemt Rosalía haar metamorfose, variërend van ‘Kim K cuando está blonde’ (een blonde Kim K) tot ‘Cuando entra el caballo a Troya’ (het paard van Troje).

In plaats van het te presenteren als een commercieel gedreven verandering, maakt Rosalía met ‘Saoko’ duidelijk dat ze, net als ‘una mariposa’ (een vlinder), van nature door verschillende fases gaat. Rosalía wil dat in het achterhoofd van de luisteraar houden. De zangeres wil spelen met gevestigde culturele elementen en er een nieuwe draai aan geven.

Die metaforen en de fusie van alternatieve reggaeton, industriële geluiden en een jazzintermezzo verstevigen Rosalía’s plaats in de popmuziek als grensverleggende artiest.

Op ‘El Mal Querer’ serveerde Rosalía een fusie tussen flamenco – het genre van een traditioneel katholiek Spanje waar stierengevechten folklore zijn – en hedendaagse trap en R&B. Deze samensmelting van het Spaanse verleden en toekomst, van traditie en vernieuwing, was meteen onweerstaanbaar voor zowel critici als publiek buiten Spanje. De videoclip toont ook de grote invloed die de internationale (voornamelijk Noord-Amerikaanse) cultuur heeft in het hedendaagse Spanje.

“Ik ben er erg trots op dat ik uit Barcelona kom”, zei Rosalía in een Billboard-interview dat begin 2022 werd gepubliceerd. “Maar ik hou ervan dat mijn muziek wordt beïnvloed door het feit dat ik reis, op nieuwe plaatsen kom en constant omringd ben door nieuwe mensen.”

Rosalía hunkert naar het internationaliseren van haar muzikale identiteit, zonder de voeling met Spanje en de Spaanse traditie te verliezen. Daarom verzocht ze Amerikaanse gastartiesten als Travis Scott, The Weeknd en Billie Eilish om in hun samenwerkingen met Rosalía in het Spaans te zingen in plaats van het Engels. Dat druist dan weer in tegen de heersende trend – veel Spaanstalige internationale sterren (zoals Shakira) beginnen immers in het Engels te zingen, de voertaal in de hitlijsten, zodra ze mainstream worden.

In Rosalía’s muziek is echter niet alleen Spaans te horen, maar ook Catalaans. Zo bracht ze in 2019 ‘Milionària’ uit, een single in het Catalaans, en gebruikt ze vaak Catalaanse woorden en uitdrukkingen in haar werk. Het benadrukken van haar Catalaanse identiteit maakt haar status als Spanjes huidige muzikale lieveling ook subversief.

In het huidige politieke klimaat in Spanje, waarin de populariteit van pro-onafhankelijkheidsbewegingen in Catalonië toeneemt, lijken de Catalaanse cultuur en de heersende Castiliaanse cultuur lijnrecht tegenover elkaar te staan. Op deze manier is Rosalía’s muziek een bindende kracht op Spaanse bodem; ze ondermijnt bestaande culturele en muzikale grenzen. Door Catalaanse trap en flamenco gelijk te waarderen in haar muziek, laat Rosalía haar luisteraars de culturele hiërarchieën in vraag stellen.

Op het internationale toneel is Rosalía erin geslaagd om zich te profileren als een heel ander soort popster. Met haar speelse manipulatie en ondermijning van traditionele folklore kneedde ze een artistieke identiteit die eigentijds, pan-Spaans en internationaal is, zonder haar culturele eigenheid te verloochenen. Zo wist Rosalía de tradities en duistere geschiedenis van Spanje te verzoenen met moderniteit en vooruitgang: een verademing in de popmuziek.