Sterallures: Jack Twyman, de beschermengel

Het National Basketball Invitational Tournament was een waar instituut in 1955. Het toernooi vond plaats in de beroemde Madison Square Garden en werd beschouwd als hét ultieme NCAA-eindtoernooi. Vandaag de dag heeft het toernooi veel van zijn luster verloren, maar vroeger konden jonge talenten en toekomstige grote sterren op het National Basketball Invitational Tournament worden opgemerkt door de grootste NBA-franchises. In de editie 1954-1955 werd de jonge Maurice Stokes verkozen tot MVP (Meest Waardevolle Speler).

In het kielzog van deze uitstekende prestatie werd de jonge speler uit Rankin, Pennsylvania (nabij Pittsburgh) opgeroepen door de Sacramento Kings, toen bekend als de Rochester Royals. Op hetzelfde moment schoof de franchise een contract onder de neus van Jack Twyman. Niemand zou toen durven vermoeden dat Twyman en Stokes zo'n goede vrienden zouden worden.

Het tragische lot van Stokes

Na zijn toetreding tot de NBA spaarde Maurice Stokes kosten noch moeite om zijn profcarrière goed te lanceren. Zijn statistieken oogden - voor die tijd - uitzonderlijk goed. In zijn eerste seizoen had hij een gemiddelde van 16,8 punten, 16,3 rebounds en 4,9 assists. Al gauw gold hij als de beste scorer, rebounder en passer van zijn franchise, wat hem later de NBA-titel van "Rookie van het jaar" opleverde.

Drie seizoenen lang schitterde de 24-jarige Stokes voor de naar Cincinnati verhuisde Royals. Op 12 maart 1958 speelde hij in de laatste wedstrijd van het reguliere seizoen. Halverwege de wedstrijd sprintte Stokes naar de basketring maar kwam ten val "nadat iemand hem blokkeerde", herinnert Lakers-guard Bobby "Slick" Leonard zich. Stokes viel verkeerd waardoor hij met zijn hoofd tegen de grond sloeg en het bewustzijn verloor. In die tijd bestonden er nog geen geneeskundige protocols om hersenschuddingen te voorkomen tijdens een basketbalwedstrijd, dus werd de speler terug bij bewustzijn gebracht met vlugzout (ammoniumcarbonaat). Maurice maakte de wedstrijd af en zag de Royals winnen.

Drie dagen later, na 12 punten en 15 rebounds in een openingswedstrijd van de playoffs tegen de Detroit Pistons, voelde Stokes zich plots erg ziek in het vliegtuig terug naar Cincinnati. "Ik voel me heel slecht, alsof ik ga sterven", zei hij tegen zijn teamgenoten. Even later kreeg hij stuiptrekkingen en verloor hij het bewustzijn. Na de landing in Cincinnati werd hij met spoed naar een plaatselijk ziekenhuis gebracht, waar een loodzware diagnose viel: hij zou nooit meer kunnen lopen.

Beschermengel Twyman

In het team van de Royals golden Stokes en Twyman niet als vrienden, maar Twyman was wel de enige speler van het team die eveneens in Cincinnati woonde. Met Stokes ging het ondertussen bergaf. In de jaren 50 hadden basketbalspelers in de NBA geen ziekteverzekering of pensioenfonds. Zijn salaris werd verlaagd en met een bankrekening waarop slechts 9.000 dollar stond, kon Stokes de eindeloze ziekenhuisrekeningen niet betalen. Twyman trok zich het lot van Stokes erg aan en besloot hem te helpen. "Er moest iets gedaan worden en iemand moest het doen. Ik was de enige hier, dus werd ik die iemand," vertrouwde hij achteraf toe in een interview. Het moet gezegd worden dat Twyman zich altijd zeer nederig opstelde en het "inhumaan" vond om zijn teamgenoot in de steek te laten. Hij zou de laatste twaalf jaar van Stokes' leven voor hem zorgen.

Sokes' ziekenhuiskosten bedroegen 100.000 dollar per jaar en Twyman's jaarsalaris was in die tijd 150,000 dollar, maar dat weerhield hem er niet van goed te doen. Tussen de twee seizoenen in, werkt de jonge Jack in verzekeringen. Hij verkreeg een pensioen voor Stokes, en organiseerde zelfs een liefdadigheidswedstrijd waarbij Bill Russell en Wilt Chamberlain werden uitgenodigd. De sterren van de dag kwamen om voor Maurice Stokes te spelen.

Erfenis

Het ontroerende verhaal van Jack Twyman en Maurice Stokes eindigde op 30 maart 1970. Stokes kreeg een hartaanval en stierf zes dagen later op amper 36-jarige leeftijd. Daarmee eindigde een vriendschap die ver ging: Jack gaf niet alleen financiële maar ook morele en fysieke steun. Twyman hielp Maurice te communiceren toen zijn lichaam het geleidelijk opgaf. Zonder te kunnen spreken, moest hij leren zich uit te drukken met alleen zijn pink. Voordat hij overleed, zei hij nog tegen zijn vriend: "Lieve Jack, hoe kan ik je bedanken?"

Dit verhaal heeft vele mensen binnen en buiten de basketbalwereld beroerd. Pas in 1976 zou de NBA - onder zware druk van zijn spelers - een volwaardig pensioenplan en ziekteverzekering voorzien. In het seizoen 2012-2013 riep NBA de Twyman-Stokes Award in het leven, om de beste teamgenoot in de competitie te eren.

In een interview zou Jack Twyman ook verklaren dat Stokes evengoed een beschermengel was. "In de twaalf jaar na zijn ongeluk heb ik hem nooit een slechte dag zien hebben. Hij verloor nooit die glimlach op zijn gezicht. Ik was zwaar onder de indruk dat hij zich zo goed hield. Bovendien motiveerde hij mij! Als ik een slechte dag had, zei ik tegen Maurice dat ik mezelf moed moest inpraten. Vervolgens sprak Maurice mij moed in, dat deed hij de hele tijd."

Ben je fan van deze artikelreeks? Lees het onwaarschijnlijke relaas van Donald Thomas, de matige basketbalspeler die bliksemsnel wereldkampioen hoogspringen werd!