Op 25 april 1957 trad Johan Cruyff de jeugdacademie binnen. De zoon van Hermanus Cornelis Cruijff en Petronella Bernarda Draaijer trapte gewoonlijk een balletje op een veld nabij het stadion van De Meer. Zijn prestaties sprongen in het oog van een jeugdtrainer van Ajax, Jany van der Veen. Zodra de jonge Cruyff de vereiste minimumleeftijd bereikt had, werd hij ingelijfd.
Als telg van een bescheiden middenklassengezin worstelde Cruyff met het schoolleven. Op zijn twaalfde stierf zijn vader aan de gevolgen van hartfalen; een ingrijpende gebeurtenis die als een donkere schaduw over zijn tienerjaren zou hangen. De sportieve knaap vond een uitlaatklep in het voetbal en baseball. Op zijn zestiende tekende hij een profcontract bij voetbalclub Ajax Amsterdam.
In zijn tweede seizoen als prof kwam Cruijf tot ontbolstering. Hij scoorde 25 goals in 23 matchen en won zijn eerste kampioenstitel. Het daaropvolgende seizoen deed hij nog beter met 33 doelpunten. Kroon op het werk was zijn eerste bekerwinst, bovenop een nieuwe kampioenstitel.
In 1969 maakte Ajax indruk in de Europabeker. De Nederlanders schoppen het tot de finale, waar ze het
onderspit moeten delven tegen het machtige
AC Milaan. Europa was evenwel gecharmeerd door de
verfrissende speelstijl van de Ajacieden en diens trainer, Rinus Michels. De
energieke aanvalsdrang kreeg een term opgeplakt: ‘
totaalvoetbal’.
De
snelheid en het
uithoudingsvermogen van Cruyff stuwden Ajax richting de Europese top. In 1971 sleepte de club uit de Nederlandse hoofdstad de
Europabeker voor landskampioenen in de wacht ten koste van
Panathinaïkos. De jaren nadien deden de Amsterdammers dat kunstje nog twee maal over tegen respectievelijk
Inter, dankzij een
tweeklapper van Cruyff, en
Juventus.
De beste speler van Europa, net bekroond met een tweede
Gouden Bal, besloot om Nederland achter zich te laten en trok naar
Catalonië. De trofeeënkast van
FC Barcelona was al van 1960 niet meer aangevuld. In 1974 doorbrak Barça die droogte met de
titel in
La Liga, grotendeels dankzij '
El Salvador'; Johan De Bevrijder. Het leverde Cruyff een
derde Gouden Bal op, waarmee hij de eerste speler ooit werd die de onderscheiding drie keer won.
Zelfs al oogde het rapport van de Nederlander in Barcelona magertjes, het huwelijk tussen Cruyff en de Catalanen was hartstochtelijk en voor het leven. De aanvaller werd door de supporters op handen gedragen vanwege zijn speelstijl en betrokkenheid in het Catalaanse gemeenschapsleven.
Ondanks zijn buitengewone clubcarrière, kon El Flaco met zijn nationale ploeg nooit van de hoogste triomfen proeven. Het WK 1974 draaide uit op de grootste desillusie uit zijn loopbaan. Nederland verpletterde alle tegenstand op weg naar de finale, waar het op een ijzersterk West-Duits blok botste, aangevoerd door sterspeler Franz Beckenbauer. De Nederlanders gaven een voorsprong uit handen en moesten na affluiten met lede ogen toekijken hoe de Duitsers de wereldbeker in de lucht hesen.
De voetballegende zou zijn voetbalschoenen in 1984 aan de haak hangen. Hij begon aan een succesvolle trainersloopbaan, om zijn expertise door te geven aan de jongere generaties. Als coach van Ajax won hij meerdere trofeeën, waaronder de Europabeker der bekerwinnaars in 1987. Nadien streek hij neer bij oude liefde FC Barcelona, dat onder zijn hoede 4 kampioenstitels en de Europabeker voor landskampioenen op het clubpalmares kon bijschrijven.
Na zijn trainerscarrière stichtte hij de Cruyff Fondation, die sportprogramma’s voor kinderen met een beperking ondersteunt. Hij werd tevens benoemd tot erevoorzitter van FC Barcelona. Wegens gezondheidsredenen moest hij zijn betrokkenheid bij talloze projecten staken en gas terugnemen. Op 24 maart 2016 bezweek de legende aan longkanker. Als eerbetoon besloot Ajax om zijn stadion in 2018 om te dopen tot de Johan Cruyff Arena, om de herinnering aan dit uitzonderlijk voetbaltalent eeuwig levend te houden.