Waarom ‘Gladiator’ (VRT 1) buist op historische nauwkeurigheid

“My name is Maximus Decimus Meridius, commander of the Armies of the North, General of the Felix Legions and loyal servant to the true emperor, Marcus Aurelius. Father to a murdered son. Husband to a murdered wife. And I will have my vengeance, in this life or the next.”

23 jaar na zijn release bezorgen bovenstaande woorden van Russell Crowe ons nog steeds kippenvel tijdens de finale van de met vijf Oscars bekroonde epos ‘Gladiator’. Het bloedige wraakdrama staat intussen te boek als een heuse filmklassieker – ondanks de vele historische onnauwkeurigheden.

Want als het op geschiedenis aankomt, is ‘Gladiator’ even realistisch als een aflevering van ‘Game Of Thrones’. Waar de adembenemende openingsscène, die een Romeinse veldslag in het hedendaagse Slowakije moet voorstellen, nog steek houdt, neemt de film op veel andere vlakken een stevig loopje met de geschiedenis. Zo klopt het wel dat de Romeinse keizer Commodus de geschiedenis inging als een slechte en egoïstische leider, maar er is geen enkel bewijs dat hij zijn vader, Marcus Aurelius, vermoord zou hebben om zelf keizer te worden – noch dat zijn vader hem rond 180 na Christus wou onterven om van Rome weer een republiek te maken.

Dat laatste is zelfs pure fictie. Niet alleen heerste Commodus sinds 177 na Christus aan de zijde van zijn vader, het feit dat Aurelius zijn zoon klaarstoomde voor het keizerschap bewijst dat de man geen enkele intentie had om de Romeinse republiek te herstellen.

In de film organiseert Commodus peperdure spelen. Officieel ter ere van zijn dode vader, maar vooral om zijn eigen populariteit bij het plebs op te krikken. De echte Commodus was geobsedeerd door gladiatoren. Zodanig zelfs dat hij zélf de arena betrad om te vechten, net zoals in de film. Uiteraard waren die gevechten doorgestoken kaart: de keizer kreeg de beste uitrusting en het scherpste zwaard, terwijl zijn tegenstander een bot wapen moest hanteren en met een verwonding moest vechten. In de film sterft Commodus een redelijk eervolle dood in de arena, maar in werkelijkheid kwam hij op een meer vernederende manier aan z’n eind: hij werd gewurgd in zijn bad door zijn eigen leerling-gladiator. Auwch.

In de film bepaalt keizer Commodus, gespeeld door Joaquin Phoenix, met een neerwaartse duim dat gladiatoren hun tegenstander de genadestoot moeten geven. Onder geschiedkundigen bestaat echter de consensus dat een neerwaartse duim betekende dat de gladiator in kwestie net genade moest tonen en zijn tegenstander moest sparen. Een opgestoken duim betekende dan weer groen licht van de keizer voor de genadestoot.

En dan nog dit: de beroemde en geliefde speech van Russel Crowe, waarmee dit artikel begon, is klinkklare nonsens. Ja, er bestond een ‘Felix’-legioen, in die zin dat één Romeins legioen bekendstond als het ‘gelukslegioen’ (‘felix’ is Latijns voor ‘geluk’). Maar er was geen ‘generaal van het gelukslegioen’, en evenmin bestond er een ‘commander of the Armies of the North’ op dat punt in de Romeinse geschiedenis. De militaire titel van Maximus Decimus Meridius slaat dus nergens op. Maar entertainend is het in elk geval wel. De historische onjuistheden leverden in elk geval een beklijvende film op.

Bekijk ‘Gladiator’ vanavond om 20u50 op VRT 1 of waar je ook bent via Pickx.be of de Pickx-app.