M. Night Shyamalan: herboren of gedoemd?

Over de wisselvallige carrière van filmmaker M. Night Shyamalan is al erg veel inkt gevloeid. Met zijn eerste megasuccessen ‘The Sixth Sense’ en ‘Unbreakable’ werd hij onthaald als een meester van het thrillergenre. Met opvolgers ‘Signs’, ‘The Village’, Lady in the Water’ en ‘The Happening’ ging het steeds meer achteruit met de reviewscores, die met ‘The Last Airbender’, zijn adaptatie van de populaire cartoon, een dieptepunt bereikten. Met de opvolger, de actieblockbuster ‘After Earth’, herstelde hij zijn reputatie niet bepaald. Maar volgens sommigen wist de filmmaker sindsdien een soort renaissance door te maken, al zijn de meningen nog steeds verdeeld.

Met ‘The Visit’ maakte Shyamalan een terugkeer naar meer bescheiden films. ‘The Last Airbender’ en ‘After Earth’ waren bedoeld als gigantische blockbusters met grote namen en spectaculaire beloftes, maar maakten die beloftes niet waar. Shyamalan besefte dat zijn sterktes liggen in het vertellen van kleinere verhalen met mysterieuze personages. Familiebanden hebben hem altijd geïntrigeerd, dus leek de keuze voor ‘The Visit’ een logische volgende stap.

In die film volgen we Becca en Tyler, die hun grootouders nog nooit ontmoet hebben, maar nu een weekje bij hen zullen logeren terwijl hun gescheiden moeder Loretta – die ook al 15 jaar niet met haar ouders heeft gesproken – op een cruise vertrekt. In het huis van de grootouders gebeuren steeds vreemdere dingen, vooral de grootmoeder vertoont erg bizar gedrag, en de kinderen raken ervan overtuigd dat hun gastheer en gastvrouw getikt zijn, en hen zullen vermoorden wanneer ze de kans krijgen.

Na zijn vorige flops moest Shyamalan zijn eigen huis op het spel zetten om vijf miljoen dollar te kunnen lenen. Daarmee bokste hij deze kleinschalige film in elkaar, die eens horror, dan weer horrorparodie is. Met succes, want de film bracht uiteindelijk bijna 100 miljoen op – geen gigantisch bedrag naar Hollywoodstandaarden, maar meer dan genoeg om de filmmaker uit de schulden te helpen. De film werd ook door critici veel positiever ontvangen dan zijn vorige pogingen, al was ‘The Visit’ verre van even foutloos als ‘The Sixth Sense’ of ‘Unbreakable’, nog steeds de twee meest gevierde films van de regisseur.

Opnieuw maakte Shyamalan een begrijpelijke keuze. Waarom zou hij niet terugkeren naar een wereld waarin hij eerder al succes boekte, die van ‘Unbreakable’? Shyamalan had het personage Kevin geschrapt uit die film – een donker en realistisch superheldenverhaal – en had naar eigen zeggen toen al plannen voor een film waarin dat personage centraal zou staan. Hij pende al enkele scènes en dialogen, maar borg het idee op, om het 15 jaar later weer op te diepen. “Ik weet niet waarom ik dat niet eerder deed”, zei hij later. “Het voelde als het juiste moment.” Niet onlogisch dus dat ‘Split’, met James McAvoy en Anya Taylor-Joy in de hoofdrollen, volgens velen aanvoelde als een terugkeer naar Shyamalans oude glorie.

Kevin heeft een dissociatieve identiteitsstoornis. In zijn lichaam huizen 23 afzonderlijke persoonlijkheden. Eentje daarvan, Dennis, heeft de neiging om jonge meisjes lastig de vallen en een andere, Patricia, is ervan overtuigd dat “The Beast”, een kwaadaardige entiteit, een moordtocht wil plegen. Wanneer Dennis het lichaam van Kevin overneemt en drie meisjes kidnapt, beschermt Patricia hen voor Dennis en The Beast. De meisjes proberen te ontsnappen terwijl duidelijk wordt dat The Beast eigenlijk de 24e persoonlijkheid van Kevin is. In de laatste scènes van de film wordt pas duidelijk dat ‘Split’ zich afspeelt in het universum van ‘Unbreakable’.

Opnieuw schraapte Shyamalan het budget zelf bij elkaar voor een eerder kleinschalige productie waarin hij volledige creatieve controle had. ‘Split’ werd een groot succes, zowel commercieel als bij critici. Fans concludeerden dat eerdere flops te wijten waren aan inmengingen van de grote filmstudio’s en dat Shyamalan, nu hij het weer wat kleiner en onafhankelijker aanpakte, weer helemaal terug was.

Die redenering van fans bleek niet helemaal te kloppen. Het success van ‘Split’ gaf Shyamalan de kans om nog een derde film te maken in het universum van ‘Unbreakable’. Daar dacht hij naar verluidt al lang over na, maar in tegenstelling tot ‘Split’, moest hij nog aan het scenario beginnen. Kort na de release van ‘Split’, begon hij te schrijven aan ‘Glass’.

In ’Glass’ jaagt David Dunn (het personage van Bruce Willis uit ‘Unbreakable’) op Kevin, wiens persoonlijkheden nu slachtoffers zoeken voor The Beast. Na hun confrontatie worden ze opgepakt door dokter Ellie Staple, die hen naar een kliniek brengt waar ook Elijah Price (het personage van Samuel L. Jackson uit ‘Unbreakable’) verblijft. Haar doel is om hen ervan te overtuigen dat ze geen bovennatuurlijke krachten hebben, maar wel een gedeelde psychose doormaken.

‘Glass’ werd erg matig ontvangen. Omdat fans wilden zien wat er zou gebeuren na ‘Split’, bracht de film aardig wat op aan de box office, maar de kritieken waren eerder negatief. De recensent van de website IndieWire was vernietigend en noemde ‘Glass’ “de grootste teleurstelling uit de carrière van Shyamalan”. Niet zijn slechtste film dus, maar ook niet de spetterende finale die de trilogie verdiende. Was de filmmaker dan toch voorgoed zijn vorm van weleer kwijt?

De consensus was dat M. Night nog steeds een degelijke regisseur was, maar dat zijn schrijfwerk iets miste dat hij vroeger perfect beheerste. Zijn ideeën waren niet meer zo fris en vernieuwend als ze rond de eeuwwisseling waren. Een logische keuze leek dan om voor de volgende film een verhaal te herwerken dat al bestond. Hij focuste zich op ‘Old’, een adaptatie van de Zwitserse graphic novel ‘Sandcastle’ van Pierre Oscar Levy en Frederik Peeters.

In ‘Old’ maakt een gezin, Guy en Prisca en hun kinderen Trent en Maddox, een tropische reis. Ze krijgen de waarschuwing dat kinderen niet op het strand mogen komen, maar doen die af als belachelijk en gaan toch. Maar dan komen ze er samen met enkele andere koppels vast te zitten. Wanneer een lijk uit een grot komt gedreven is het duidelijk dat er iets aan de hand is, en wanneer Guy en Prisca merken dat Trent en Maddox aan een razend tempo verouderen, is er al helemaal stront aan de knikker. Er begint een ware race tegen de klok om van het strand af te raken.

‘Old’ verdeelde de meningen. Langs de ene kant vonden critici en publiek dat de film enkele intrigerende ideeën introduceerde en een interessant verhaal vertelde. Langs de andere kant werden de stuntelige dialogen en het acteerwerk bekritiseerd. Dat laatste is vreemd, want met Gael García Bernal, Vicky Krieps, Alex Wolff en Thomasin McKenzie in de cast, was er aan acteertalent geen tekort. Sommige kijkers concludeerden dat het mindere acteerwerk alleen maar aan de regie van Shyamalan kon liggen. Dat gezegd zijnde: de film had ook een schare trouwe fans die er opnieuw een teken van de renaissance van de regisseur in zagen. 

Bekijk ‘Old’ op zaterdag om 20u35 op VTM 3 of waar je ook bent via Pickx.be of de Pickx-app.

Die renaissance werd opnieuw veelvuldig onderwerp van discussie met de release van ‘Knock at the Cabin’, de nieuwste prent van de regisseur. Opnieuw baseerde hij zich op een bestaand verhaal: de horrorroman ‘The Cabin at the End of the World’ van Paul G. Tremblay.

De film speelt zich bijna helemaal af in een afgelegen hut in een bos, waar een gezin, Eric, Andrew en hun geadopteerde dochter Wen, ineens benaderd worden door vier gewapende zonderlingen. Zij zeggen dat de wereld zal vergaan, tenzij een van de gezinsleden sterft. Nog een detail: de vier zonderlingen mogen de moord niet uitvoeren. Andrew en Eric denken echter dat ze andere motieven hebben. Meteen steken tal van vragen de kop op. Wie zijn deze gewapende personages, hoe kunnen ze weten wat er zal gebeuren, en hoe weten we of ze de waarheid spreken?

De film introduceert enkele interessante thema’s als lotsbestemming, vertrouwen en het blind volgen van een religie. Het mysterie is goed opgebouwd en grijpt je aandacht terwijl het intrige alleen maar groeit. “Dit is Shyamalans meest compacte en efficiënte film in een lange tijd”, stond in The Observer te lezen. Hoewel de kritieken niet unaniem positief waren, was deze film in de ogen van veel critici een teken dat Shyamalan toch nog wat in zich heeft. Alleen volgde het publiek niet. De film, die zo’n 20 miljoen dollar kostte om te maken, bracht wereldwijd 55 miljoen op – iets meer dan de helft van ‘Old’. Net nu hij wat meer critici achter zich weet te scharen, komt er minder publiek opdagen. Wat Shyamalans volgende film wordt, is nog niet geweten, maar we zijn nu al benieuwd hoe hij zal proberen om zijn renaissance verder te zetten.