Welke Belgen staan op de erelijst van het filmfestival van Cannes?

Vorig jaar won Lukas Dhont met het aangrijpende ‘Close’, over de hechte vriendschap van de dertienjarige Remi en Leo en hoe een ondenkbare gebeurtenis hen volledig uit elkaar rukt, de Grand Prix. Voor het eerst kaapte een Vlaamse film de Grand Prix weg op het festival.

Daarnaast werd ‘De acht bergen’ van Felix van Groeningen en Charlotte Vandermeersch bekroond met de Prix du Jury. ‘Tori et Lokita’ van de gebroeders Dardenne mocht de speciale prijs Prix du 75ème in ontvangst nemen. Het was al de negende film van de broers die werd voorgesteld in competitie in Cannes. De film vertelt een aangrijpend verhaal over leven in de illegaliteit en volgt twee jonge Afrikaanse vluchtelingen, de adolescente Lokita en het jongetje Tori, die in België terechtkomen.

Daarbovenop ging de Caméra d'Or voor beste filmdebuut naar ‘War Pony’ van het Belgische productiehuis Caviar, die door Belgische Oscarwinnaar Bert Hamelinck geproduceerd werd. 'War Pony' is vanaf 10 mei in de Belgische zalen te zien. En ‘Dalva’, het langspeelfilmdebuut van de Belgische cineaste Emmanuelle Nicot, werd door de vereniging van de internationale filmkritiek verkozen tot beste film van twee belangrijke nevensecties in Cannes. Tot slot won de Franse film ‘Les Pires’, met de Vlaamse acteur Johan Heldenbergh in een van de hoofdrollen, de prijs Un Certain Regard.

De Belgen vallen niet zelden in de prijzen in Cannes. Met name de gebroeders Dardenne hebben een indrukwekkende palmares op hun naam. Zo wonnen ze de Gouden Palm en de prijs voor beste actrice (Emilie Dequenne) voor ‘Rosetta’ in 1999, de prijs voor beste acteur (Olivier Goumet) voor ‘Le Fils’ (2002), de Gouden Palm voor ‘L'Enfant’ in (2005), de prijs voor het beste scenario voor ‘Le Silence de Lorna’ (2008), de Grand Prix voor ‘Le Gamin au vélo’ (2011) en de prijs voor beste regie voor ‘Le Jeune Ahmed’ (2019). In 1996 wonnen ze nog de prijs van het Internationaal Verbond van de Artistieke en de Experimentele Film op het filmfestival van Cannes voor de film ‘La Promesse’.

Maar het palmares van de Belgen in Cannes kent nog andere namen dan de gebroeders Dardenne. In 1962 won de Vlaamse cineast Henri Storck de prijs van de jury voor zijn kortfilm ‘Les dieux du feu’. Het was de eerste keer dat een Belg in de prijzen viel in Cannes sinds het ontstaan van het festival in 1946. In 1965 was de Belgische documaker Jean Brismee dezelfde eer toebedeeld voor zijn kortfilm ‘Monsieur Plateau’.

Zeven jaar later ontving de Oostendse animatiefilmpionier Raoul Servais, die dit jaar overleed, dezelfde prijs voor zijn kortfilm ‘Operation X-70’. In 1976 werd Brusselaar Gérald Frydman toegevoegd aan de erelijst van die prijs met zijn kortfilm ‘Agulana’. In 1979 was het nogmaals bingo voor Servais in Cannes: hij ontving de Gouden Palm voor zijn kortfilm ‘Harpya’ – het hoogtepunt van zijn carrière. Het was naar eigen zeggen zijn eerste poging om live-actionbeelden te combineren met animatie.

Daarna was het vijf jaar wachten voor een volgende Belgische winnaar in Cannes: het duo Gérald Frydman & Pierre Levie ontving in 1984 de Gouden Palm voor de kortfilm ‘Le cheval de fer’.

In 1991 won Jaco Van Dormael met zijn langspeelfilmdebuut ‘Toto le Héros’ de Caméra d'Or – de prijs voor het beste debuut. Het jaar nadien won ‘C'est arrivé près de chez vous’, een Belgische mockumentary in zwart-wit van Rémy Belvaux, André Bonzel en Benoît Poelvoorde, de ‘Prix spécial de la jeunesse’ en de ‘Prix SACD Semaine de la Critique’ in Cannes.

In 1996 wonnen de Franse acteur Daniel Auteuil en de Belg Pascal Duquenne, de twee hoofdrolspelers in de film ‘Le Huitieme Jour’, gezamenlijk de acteursprijs in Cannes voor hun ontroerende prestatie in de tweede langspeelfilm van Jaco Van Dormael.

In 1997 viel er opnieuw een Belg in de prijzen bij de kortfilms: de Vlaamse regisseur Lieven Debrauwer won de prijs van de jury voor ‘Leonie’, over een oude vrouw die bij haar gestorven man staat, die opgebaard ligt. Zij blikt terug op hun lange leven samen.

Het jaar nadien won de Brusselse Natacha Régnier de prijs van beste actrice voor haar rol in de Franse dramafilm ‘La Vie rêvée des anges’ van de Franse regisseur Erick Zonka, over het meisje Marie (Natacha Régnier) die haar flat te delen krijgt met een nieuwkoomster, Isa (Elodie Bouchez). Ze sluiten vriendschap maar zijn in feite totaal verschillende karakters. In de loop van het verhaal ontmaskert Isa door haar generositeit het egoïsme en het armzalige leventje van Marie, die daardoor tot een wanhoopsdaad wordt gedreven.

Dan, in 2004, is er opnieuw een Belgische laureaat bij de kortfilms: de toen 21-jarige Jonas Geirnaert won de prijs van de jury met zijn afstudeerfilm ‘Flatlife’. Zonder medeweten van zijn docenten stuurde hij zijn werk voor selectie naar Cannes. De Vlaamse student moest zijn animatiefilm in juli nog verdedigen voor de jury van de KASK-filmschool in Gent. Zijn kortfilm volgde vier buren in hun aan elkaar grenzende flat, hun routines en de onverwachte gevolgen en interacties daarvan.

Zeven jaar later won andermaal een Belg in diezelfde categorie: Wannes Destoop kreeg voor ‘Badpakje 46’, zijn eindwerk aan de filmschool KASK in Gent, de prijs van de jury in de officiële kortfilmcompetitie. De film vertelt het verhaal van Chantal, een mollig meisje van 12 dat het moeilijk heeft om haar weg te vinden in het leven. In het plaatselijk zwembad, waar ze hard traint voor de komende zwemwedstrijd, voelt ze zich wel thuis. Wanneer ze een nieuwe zwembril nodig heeft, loopt dat niet zoals gepland. De hoofdrollen worden vertolkt door Janis Vercaempst, Johan Heldenbergh, Lies Pauwels, Kenneth Vanbaeden en Wim Opbrouck.

In 2018 viel ‘Girl’ van Lukas Dhont liefst vier keer in de prijzen in Cannes. De film, over het waargebeurde verhaal van een tiener die geboren is als jongen en ballerina wil worden, werd door Fipresci, de organisatie van internationale filmcritici, uitgeroepen tot beste film in de competitie ‘Un Certain Regard’. In diezelfde competitie won acteur Victor Polster de prijs voor de beste vertolking. Voorts won ‘Girl’ ook de Queer Palm, een bekroning voor films in Cannes die thema's als homoseksualiteit, biseksualiteit of transseksualiteit in de kijker zetten. En als kers op de taart won Dhont ook nog de Caméra d'Or voor beste debuutfilm.

Tot slot had België ook een aandeel in de productie van Gouden Palm-winnaars ‘La Vie d'Adèle’ (2013) en ‘Titane’ (2021).