5 dingen die je vast nog niet wist over '2001: A Space Odyssey'

Geloofwaardig futuristisch

De toekomst weergeven op een scherm is geen gemakkelijke taak. Om een beeld te creëren dat het publiek aannemelijk zou vinden, richtte Kubrick een denktank op om zo nauwkeurig mogelijk te speculeren. In een artikel over de regisseur somde The New Yorker Kubricks hele pre-productie staf op: 35 kunstenaars en ontwerpers, een special effects team van meer dan 20 man en verschillende wetenschappelijke adviseurs.

Dit peloton vooruitstrevende denkers deed er alles aan om het ontwerp van alles - van ruimteschepen tot kasten en bestek - futuristisch en volkomen geloofwaardig te maken. Een visie die overigens echt zijn sporen op de toekomst heeft nagelaten, want de hedendaagse sciencefictionfilms zijn nog steeds deels geïnspireerd door bepaalde esthetische elementen van '2001: A Space Odyssey'.

Zwaartekracht simuleren

Een van de meest iconische elementen van de film is de Discovery One, het verkenningsschip van de NASA dat naar Jupiter vliegt op zoek naar een buitenaards radiosignaal. Kubrick geloofde, net als hedendaagse ontwerpers van ruimteschepen, dat lange ruimtereizen kunstmatige zwaartekracht nodig hadden om de astronauten gezond te houden. Als je de astronauten ziet joggen of de muren van het ruimteschip beklimmen, weet je nu dat die scènes grotendeels gecreëerd werden met behulp van roterende sets.

Draaiende sets waren al eerder door Hollywood gebruikt - zoals toen Fred Astaire op het plafond danste in 'Royal Wedding' (1954) - maar nooit op deze schaal. Kubrick gaf een vliegtuigfabrikant, Vickers Armstrong, de opdracht een centrifuge van 3,5 meter te bouwen, die 750.000 dollar kostte. Sinds '2001: A Space Odyssey' hebben gerenommeerde filmmakers als Wes Craven, James Cameron en Christopher Nolan ook een draaiende set gebruikt.

Verward publiek

Bij de eerste vertoning van '2001: A Space Odyssey' verlieten in totaal 241 kijkers verward de zaal. Onder hen was Rock Hudson, die vroeg: "Kan iemand uitleggen wat dit is?" Volgens Arthur C. Clarke, die het script van de film schreef, was dat de bedoeling. Als de film volledig begrepen kon worden en alle vragen kon beantwoorden, zou hij het gevoel hebben gehad dat hij en Kubrick gefaald hadden.

Toen het in 1968 werd uitgebracht, lokte '2001: A Space Odyssey' inderdaad zeer gemengde reacties uit bij het publiek. Sommigen waren gefascineerd door de futuristische visie en innovatieve esthetiek, terwijl anderen verbijsterd waren over de complexiteit en het gebrek aan traditionele vertelkunst. De film heeft sindsdien een cultstatus verworven en wordt beschouwd als een van de meest invloedrijke werken uit de filmgeschiedenis.

Verschillende titels

Tijdens de ontwikkeling van de film noemden Kubrick en Clarke hun ambitieuze project op humoristische wijze 'How the Solar System Was Won', een woordspeling op de titel van het westernepos 'How the West Was Won' uit 1962. De titel was nooit een serieuze optie, zoals Clarke zei: "Die titel bleef tussen ons, maar het was precies wat we probeerden te laten zien." 

De eerste werktitel voor de film was 'Project: Space'. Andere tijdelijke titels waren 'Across the Sea of Stars', 'Universe', 'Tunnel to the Stars', 'Earth Escape', 'Jupiter Window', 'Farewell to Earth' en 'Planetfall'. MGM's officiële persbericht voor de film, in februari 1965, vermeldt de titel 'Journey Beyond the Stars', hoewel Kubrick twee maanden later '2001: A Space Odyssey' als definitieve titel koos, als eerbetoon aan Homerus' Odyssee.

Verzekerd tegen aliens

Paranoïde als hij is, vreesde Stanley Kubrick dat hij al dit werk voor niets had gedaan als de mensheid inderdaad aliens zou tegenkomen. Hoewel zijn hele film gaat over een hypothetische ontmoeting met een buitenaards ras, en hoe die zou verlopen, wilde hij er zeker van zijn dat zijn film niet overbodig zou worden als zo'n ontmoeting daadwerkelijk zou plaatsvinden.

De regisseur probeerde een verzekering af te sluiten bij Lloyd's of London om zich te beschermen in het geval dat er echt buitenaards leven zou worden ontdekt voordat de film werd uitgebracht. Lloyd's weigerde de polis, omdat de kans op ontdekking van een aliens op zo'n korte termijn, midden jaren zestig, te klein werd geacht.

‘2001: A Space Odyssey’ is beschikbaar in de Pickx VOD-catalogus.