'Close' als Beste Niet-Engelstalige Film: gaat België na 8 nominaties deze keer wel met een Oscar naar huis?

In 1971 mocht België een eerste keer proeven van Oscarmagie toen ons land voor het eerst in zijn geschiedenis genomineerd werd in de categorie ‘beste internationale film’. De eer ging naar de obscure inzending ‘Paix sur les champs’ (‘Peace in the Fields’) van de nu 93-jarige regisseur Jacques Boigelot. Onze vuurdoop werd niet bekroond, want het beeldje ging uiteindelijk naar de Italiaanse misdaadfilm ‘Investigation of a Citizen above Suspicion’.

Daarna was het achttien jaar wachten tot Gerard Corbiau met ‘Le maitre de musique’ (‘The Music Teacher’), een film over een ariawedstrijd tussen tenors, naar Los Angeles mocht afzakken. Ditmaal ging het Deense ‘Pelle the Conqueror’ – tevens Gouden Palm-winnaar – met de Oscar lopen. Ook zijn opvolger, ‘Farinelli: il castrato’, waarin in dezelfde vijver van de klassieke muziek werd gevist, haalde in 1994 de laatste vijf. De film won eerder al de Golden Globe, de prijs van de buitenlandse pers in Hollywood. In de Belgische filmpers waren de meningen over de kwaliteit van ‘Farinelli’ erg uiteenlopend, variërend van een “meesterlijke epoque-evocatie” tot “steriel en langdradig”. Driewerf helaas: alweer ging de Oscar aan de neus van Corbiau voorbij: de Waalse cineast moest toekijken hoe het Russische drama ‘Burnt by the Sun’ met de eer ging lopen.

Tussenin kon Vlaanderen een hoge borst opzetten: in 1992 werd het historische sociale drama ‘Daens’ van Stijn Coninx, destijds nog net geen baron, uitverkoren. Adolf Daens en de werklieden van Aalst moesten echter de duimen leggen voor het weinig impressioninante ‘Indochine’ van Fransman Régis Wargnier.

In 1996 kon de Vlaamse filmwereld dan toch een beetje juichen. De Oscar voor de beste niet-Engelstalige film ging naar 'Antonia' van de Nederlandse Marleen Gorris en er werd destijds bijzonder de nadruk op gelegd dat het om een Nederlands-Belgische coproductie ging. Dat was overigens niet alleen financieel het geval, want naast veterane Willeke van Ammelrooy bestond de cast onder anderen uit de Vlamingen Jan Decleir, Els Dottermans, Dora Van Der Groen en Michael Pas.

Daarna was het weer lang wachten voor een Belgische vertegenwoordiger bij de Oscar voor beste internationale film. Meer bepaald tot 2001 en Dominique Derudderes ‘Iedereen Beroemd!’ (‘Everybody's Famous!’). De cineast uit Leopoldsburg had zich reeds bij voorbaat kansloos geacht tegen de Chineestalige prent ‘Crouching Tiger, Hidden Dragon’, en dat bleek terecht: het historische martial-artsdrama, toen uitgegroeid tot de bestlopende niet-Engelstalige film ooit in Noord-Amerika, maakte zijn favorietenrol helemaal waar.

Een dik decennium later was het de beurt aan Michaël R. Roskam om naar Hollywood af te reizen met zijn debuutfilm ‘Rundskop’ (‘Bullhead’), een indringend drama over de Vlaamse hormonenmaffia met een glansrol voor Matthias Schoenaerts. ‘Rundskop’ was de zesde Belgische film die in de toen 84-jarige Oscargeschiedenis een nominatie veroverde. Maar alweer beet een Belg in het stof in het zicht van het Oscarpodium: dit keer was de Iraanse favoriet ‘A Separation’ de partypooper voor de Belgen.

Twee jaar later volgde met ‘The Broken Circle Breakdown’, een hartverscheurende film over een romance die langzaam versplintert, een herkansing. Het aangrijpend drama van Felix van Groeningen vertelt het verhaal van tattooartieste Elise (Veerle Baetens) en banjospeler Didier (Johan Heldenbergh), die verliefd worden ondanks hun volledig verschillende karakters. Elise sluit zich als zangeres aan bij het bluegrass-bandje van Didier. Hun relatie wordt danig op de proef gesteld wanneer hun dochter Maybelle ziek wordt en overlijdt.

Maar ook deze nieuwe Oscarnominatie kon niet verzilverd worden: de gedoodverfde Italiaanse favoriet ‘La Grande Bellezza’, een moderne visie op de thema's van ‘La Dolce Vita’ van Fellini, kaapte het beeldje weg. De prijsvogel legt de nadruk op de leegheid van de hedendaagse consumptiemaatschappij en vertelt het verhaal van een knappe man, een succesvolle journalist met een onweerstaanbare charme, die zijn ontzetting verbergt achter een cynische en gedesillusioneerde houding en een bittere, klare kijk op de wereld.

Anno 2023 is ‘Close’, de tweede langspeelfilm van Lukas Dhont, dus genomineerd voor een Oscar in de categorie beste buitenlandse film. ‘Close’, over een hechte vriendschap tussen twee 13-jarige jongens, neemt het op tegen ‘Argentina, 1985’ (Argentinië), ‘All Quiet on the Western Front’ (Duitsland), ‘The Quiet Girl’ (Ierland) en ‘EO’ (Polen). In 2018 was Dhonts debuutlangspeelfilm ‘Girl’ ook al de Belgische inzending voor de Oscars, maar hij haalde toen de shortlist niet.

De geschiedenis dreigt zich weer te herhalen, want ook nu zal de Belgische Oscardroom wellicht uiteenspatten in het zicht van het podium in het Dolby Theatre in Hollywood. Zowel filmcritici als bookmakers dichten de beklijvende Duitse oorlogsfilm ‘All Quiet On The Western Front’, over een Duitse vriendenbende die ondergedompeld wordt in de gruwelen van de loopgraven tijdens de Eerste Wereldoorlog, immers de grootste winstkansen toe. De Britse filmprijzen BAFTA’s bevestigen die favorietenrol: de Duitse Oscarinzending, een nieuwe verfilming van het beroemde boek van Erich Maria Remarque, won daar de award voor beste film. Sinds 2000 is dat al negen keer een indicatie voor Oscarwinst drie weken later. De film won ook nog in zes andere categorieën.

“‘Close’ werd door de Amerikaanse vakbladen echt lang gezien als één van de grootste kanshebbers”, aldus cultuurjournalist Ewoud Ceulemans in De Morgen. “Die positie is de film intussen wel kwijt, die gaat nu naar ‘All Quiet on the Western Front’. Die film heeft ook Oscarnominaties in acht andere categorieën, waaronder die voor ‘Beste Film’.”

“Het goede aan ‘Close’ is dat het gaat over een redelijk herkenbaar en universeel verhaal over vriendschap”, overloopt Ceulemans de sterke punten van de Belgische Oscarkandidaat. “Daarbij komt wel dat ze in de Verenigde Staten ook wel houden van de Grote Onderwerpen, met hoofdletter. Dan staat de Eerste Wereldoorlog zeker hoog op het lijstje. Zo heeft enkele jaren geleden ‘Son of Saul’ gewonnen, een Hongaarse film over het leven in het concentratiekamp van Auschwitz.”

Daarnaast viel een andere concurrent, ‘Argentina, 1985’, eerder dit jaar al in de prijzen op de Golden Globes – toch ook een stevige graadmeter voor de Oscars. De Argentijnse film versloeg zijn Oscarconcurrenten ‘All Quiet on the Western Front’ en ‘Close’ in de categorie ‘Beste niet-Engelstalige film’. De overige concurrentie, het Poolse ‘EO’ en de allereerste Ierse Oscarnominatie in deze categorie, het verrassende ‘The Quiet Girl’, krijgen bij de bookmakers weinig kansen op een Oscar toegedicht.

De winstkansen van ‘Close’ zijn dus laag en de verwachtingen zijn dan ook navenant. Desalniettemin kan België bogen op acht Oscarnominaties in 52 jaar: da’s op zich al een hele prestatie voor zo’n klein (film)land.

De 95ste editie van de Oscars vindt plaats op 12 maart.