Caramba! Heeft Zorro echt bestaan?

Om meteen klaarheid te scheppen: Zorro is pure fictie. Het personage werd gecreëerd door Johnston McCulley, een voormalige politieverslaggever en pulpschrijver. Hij introduceerde het personage in ‘The Curse of Capistrano’ (1919) en tot op vandaag is het deze figuur die doorleeft in de vertolkingen van Antonio Banderas en Johnny Depp als de altijd in het zwartgeklede gemaskerde held.

Het is pas enkele jaren later, in de jaren twintig, dat het personage ook razend populair wordt: vanaf het moment dat Douglas Fairbanks in ‘The Mark of Zorro’ (1920) zijn cape en masker opzette en voor de camera stapte. De atletische Fairbanks, een mythische Hollywoodacteur en de eerste echte actiester, introduceerde zowel Robin Hood, The Three Musketeers, diverse piratenavonturen als Zorro op het witte doek.

Ierse Zorro

Toch zit het personage van de aristocraat Don Diego de la Vega en zijn alter ego Zorro ook geworteld in de echte geschiedenis waardoor McCulley zich al of niet liet inspireren, want zoals veel populaire fictieve helden is Zorro gebaseerd op verschillende historische figuren. Zo is er ooit een Ierse Zorro geweest, ene William Lamport. Hij leefde in het Ierland van de 17^de eeuw, waar hij een zwervend bestaan leidde. Later verhuisde Lamport – hij was ook bekend als Don Guillen de Lombardo of Guillen de Lampart - naar Engeland, vervolgens naar Spanje en tenslotte naar het koloniale Mexico. En het is in Mexico dat Lamport zich ontpopt tot een soort Zorro-figuur, in die zin dat hij er verschillende manifesten schreef waarin hij de onafhankelijkheid van Mexico verkondigde. Uiteindelijk kwam hij in aanraking met de inquisitie, werd hij in een kerker gegooid, wist hij even te ontsnappen om vervolgens in 1659 geëxecuteerd te worden.

Volgens verschillende historici is het deze Lamport die aan de basis heeft gelegen van de Zorro-mythe. De Mexicaanse schrijver Vicente Riva Palacio, publiceerde in 1872 immers de roman ‘Memoria de un Impostor’ waarin hij het waargebeurde verhaal van Lamport fictionaliseerde op basis van archiefstukken van de Mexicaanse inquisitie. In Palacio’s boek wordt Lamport namelijk voorgesteld als een soort musketier die zo uit een roman van Alexandre Dumas zou kunnen geplukt zijn – Dumas schreef zijn ‘De drie musketiers’ in 1844.

Mexicaanse Robin Hood

Punt is: McCulley heeft Riva Palacio blijkbaar nooit gelezen, maar beide schrijvers waren wel beïnvloed door de romans van Dumas. De Zorro die we allemaal kennen, en waarop ook de figuur van Batman is geïnspireerd, is eigenlijk gebaseerd op de legende van Joaquin Murrieta (soms wordt zijn naam ook als Murieta gespeld), een beruchte bandiet die waarschijnlijk rond 1830 in het Mexicaanse Sonora is geboren. Op zijn hoofd werd een prijs gezet en toen Murrieta opgejaagd en vermoord werd door Californische Rangers – door de Amerikaans-Mexicaanse Oorlog had Mexico een derde van zijn grondgebied aan de Verenigde Staten moeten afstaan – kon je tegen de betaling van 1 dollar de door de staat tentoongestelde macabere trofee gaan bewonderen. Er ontstond meteen een legende rond deze Mexicaanse Robin Hood, ook omdat hij onrechtvaardigheid en corruptie bestreed, een waardoor auteur John Rollin Ridge, de eerste Indiaanse romanschrijver, zich liet inspireren voor een semi-fictieve roman, ‘The Life and Adventures of Joaquín Murieta: The Celebrated California Bandit’ (1854). En het is deze roman waarop pulpschrijver Johnston McCulley zich zou hebben gebaseerd voor zijn personage van Don Diego de la Vega, alias Zorro (Spaans voor vos).

Om nu het antwoord te weten op de vraag hoe Zorro transformeerde van een door de Amerikanen verguisde Mexicaanse bandiet tot een Spaanse aristocraat, moeten we er nog een praktijk bijnemen die toen als de normaalste zaak werd beschouwd: het witwassen van personages. In 1906 verschijnt de roman ‘Captain Courtesy’. Daarin vertelt de auteur Edward Childs Carpenter het verhaal van een gemaskerde Murrieta-achtige figuur maar met dat verschil dat de held nu een Amerikaan is ten tijde van de Californische goldrush die rijke Mexicanen berooft en de buit telkens onder zijn landgenoten verdeelt. Dat boek wordt in 1915 ook verfilmd, met Dustin Farnum in de hoofdrol. Onze pulpschrijver McCulley zag die film en liet er zich door inspireren voor ‘Captain Fly-By-Night’, een roman die de typische Zorro-elementen al bevat en die McCulley later verder uitwerkte in de ‘The Curse of Capistrano’-reeks.

Sowieso: Zorro geldt als een van de eerste superhelden uit de Amerikaanse literatuur en film en het blijft een personage dat ook in zijn gemoderniseerde versie tot de verbeelding blijft spreken. In ‘The Legend of Zorro’, het vervolg op de kaskraker ‘The Mask of Zorro’, heeft Señor Zorro (Antonio Banderas) samen met zijn vrouw Eléna (Catherine Zeta-Jones) bijvoorbeeld een tienjarig zoontje en veroorzaken zijn heldendaden ook een huiselijke crisis. En zie: Robert Rodriguez plant zowaar een tv-serie waarin de rol van de zwaardvechtende held door een vrouw zal worden vertolkt.