Spielbergs ‘The Fabelmans’ nu in de VOD-catalogus

Het semi-autobiografische ‘The Fabelmans’, naar een scenario van Spielberg en Tony Kushner, volgt de fictieve Sammy Fabelman (Gabriel LaBelle), een jonge ambitieuze filmmaker. Maar iedereen die ook maar een beetje vertrouwd is met het persoonlijke leven van Spielberg heeft al snel door dat het verhaal gemodelleerd is naar zijn eigen jeugd en onconventionele opvoeding.

Een groot stuk van de film draait om Sammy's leven thuis in het Arizona van na de Tweede Wereldoorlog waar hij samen met zijn artistieke moeder Mitzi (Michelle Williams), zijn ingenieursvader Burt (Paul Dano) en zijn drie zussen woont. Zijn zussen schakelt hij regelmatig in om in zijn ‘home movies’ te acteren, maar de dingen nemen een scherpe wending wanneer het huwelijk van zijn ouders uit elkaar begint te vallen.

Spielbergs ouders, Leah Adler en Arnold Spielberg, scheidden toen hij 19 was, een moment dat net als in de film samenviel met zijn ontluikende filmcarrière. Die scheiding kwam er nadat de familie van Arizona naar Californië was verhuisd voor het werk van Spielbergs vader. Maar Arnold Spielberg heeft zijn kinderen lange tijd voorgehouden dat hij van Adler scheidde, in plaats van andersom. Net als in ‘The Fabelmans’ had Adler een verhouding met haar mans beste vriend, Bernie Adler, die "als een oom" was voor Spielberg en zijn zussen. "Ik beschermde haar omdat ze kwetsbaar is, en dat is ze nog steeds... Ik hield nog steeds van haar”, verklaarde Arnold Spielberg later in de documentaire ‘Spielberg’ (2013).

Een van de cruciale scènes in ‘The Fabelmans’ draait net rond die affaire van Mitzi. Als Sammy de opnamen herbekijkt van een kampeertocht met de familie, blijkt dat zijn camera per ongeluk het bewijs heeft vastgelegd dat Mitzi een affaire heeft met Bennie, de beste vriend dus van zijn vader. Sammy laat zijn moeder de beelden zien, maar toont ze niet aan de rest van de familie.

Spielberg ontdekte de affaire toen hij 16 was, drie jaar voordat zijn ouders gingen scheiden, door inderdaad de opnamen te bekijken die hij van hun kampeertocht had gemaakt. In een CBS Sunday Morning interview dit jaar, zei Spielberg dat het een geheim was tussen hem en zijn moeder, een dat ze het grootste deel van hun leven deelden. Pikant detail: zijn vader wist toen niet dat hij van de affaire wist.

Door die scheiding en het gegeven dat zijn vader de schuld van het einde van de relatie op zich nam, sprak Spielberg ook 15 jaar niet met hem, wat toch doet vermoeden dat er ook andere spanningen waren tussen Spielberg en zijn vader.

De impact van die scheiding vind je anders ook subtiel terug in veel van Spielbergs films. Zowel in pakweg ‘Close Encounters of the Third Kind’ (1977), ‘E.T.’ (1982), ‘Indiana Jones and the Last Crusade’ (1989), ‘Catch Me If You Can’ (2002) en ‘War of the Worlds’ (2005) zijn er afwezige vaderpersonages of komt er een vader-zoonruzie in voor. Uiteindelijk verzoende Spielberg zich met zijn vader. Hij droeg ‘Saving Private Ryan’ (1998) zelfs op aan zijn vader, een WOII-veteraan.

In ‘The Fabelmans’ zien we dat Sammy en zijn zussen een aap als huisdier hebben. Dat was bij de Spielbergs ook zo het geval. Spielbergs moeder Leah Adler had in een dierenwinkel in Noord-Californië een aap gezien die blijkbaar stervende was, omdat het dier leed aan een depressie. Leah nam de aap mee naar huis, in een grote kooi achter in haar Jeep. Toen ze thuiskwam gingen de kinderen uit hun dak.

In de film wordt die aap ook als een soort metafoor gebruikt wordt voor Mitzi’s gekke, vrijgevochten persoonlijkheid en haar afnemende geestelijke gezondheid na de verhuis. Volgens Spielberg was die aap inderdaad een grote afleiding voor zijn moeder, maar ook een therapeutische metgezel want op dat moment in haar leven ging ze door een zware depressie.

Eens als Sammy samen met zijn familie van Arizona naar Californië is verhuisd, wordt hij op school ook slachtoffer van pesterijen. Zijn nieuwe klasgenoten laten hem niet met rust, noemen hem “bagelman” (vrij vertaald: lul) en bekladden zijn kastje met antisemitische leuzen. In de documentaire ‘Spielberg’ vertelt de regisseur inderdaad dat zijn orthodox-joodse opvoeding botste met de buurt waarin hij opgroeide, omdat daar geen Joden waren. De culturele kloof was zelfs zo groot dat zijn moeder zich herinnerde dat kinderen voor hun huis stonden en riepen: "De Spielbergs zijn vuile Joden".

Het zorgde wel degelijk voor littekens bij de jonge Spielberg want gedurende jaren nam hij afstand van zijn Joodse identiteit. Dat veranderde pas opnieuw toen zijn vrouw Kate Capshaw zich voor hun huwelijk in 1991 tot het geloof bekeerde. Later regisseerde Spielberg ook het Holocaustdrama ‘Schindler's List’ (1993) en richtte hij de Shoah Foundation op, een educatieve non-profitorganisatie die getuigenissen over de Holocaust en andere genociden bewaart.

Als aspirant-filmmaker ontmoet Sammy in ‘The Fabelmans’ ook John Ford, de legendarische regisseur van films als ‘Stagecoach’, ‘How Green Was My Valley’, ‘The Quiet Man’, ‘The Searchers’ en ‘The Man Who Shot Liberty Valance’. De jonge Spielberg heeft het filmmonument inderdaad echt ontmoet en hun ontmoeting verliep helemaal zoals in de anekdotische scène in de film te zien is.

Spielberg solliciteerde voor een job als productieassistent bij CBS’s ‘Hogan’s Heroes’. Tijdens het gesprek moedigde de verantwoordelijke hem aan om zeker eens naar de overkant van de hal te gaan, waar een van de grootste filmregisseur aller tijden zijn kantoor had. Eens in de ruimte drong het tot Spielberg door dat het om het kantoor van Ford ging, in de film gespeeld door David Lynch. Ford gaf Spielberg/Sammy vervolgens enkele tips over hoe je het best een horizon kan filmen aan de hand van schilderijen die er aan de muren hingen. Om dan af te sluiten met “Now get the f– out of here”, net zoals de jonge Sammy krijgt te horen.

‘The Fabelmans’ is vanaf vandaag beschikbaar in de Pickx VOD-catalogus.