In gesprek met Céline Sciamma, regisseur van ‘Petite Maman’ en ‘Portrait de la jeune fille en feu’

U heeft de Joseph Plateauprijs gewonnen. Wat doet dat met u?

Céline Sciamma: “Het is altijd leuk om erkend te worden, maar het is niet waar ik voor leef. Ik ben hier vooral om mensen te ontmoeten die de cinema tot leven brengen. Ik ben hier niet om een film te presenteren, maar wel om de activisten van de filmwereld te zien.”

Een prijs in ontvangst nemen voor uw hele oeuvre moet toch flatterend zijn?

Sciamma: “Ja, dat is het zeker. Toen ik zag welke talenten de prijs voor mij hebben gekregen, was ik wel in de zevende hemel om ook op die lijst te mogen staan. Dat ik de prijs krijg nu ik vijf films heb gemaakt, is een blijk van steun, een aanmoediging om verder te gaan.”

Op het filmfestival van Gent wordt uw nieuwste film ‘Petite Maman’ vertoond, waarin een klein meisje haar moeder ontmoet op dezelfde leeftijd. U werkte dus met twee jonge actrices, Joséphine en Gabrielle Sanz. Hoe pakte u dat aan?

Sciamma: “Met jonge mensen werken ligt aan de kern van wat ik doe. Ze hebben een zware taak. Ze moeten tegelijk leren om te acteren voor de cinema en deel te nemen aan een filmtaal, en dat terwijl ze de druk van de verantwoordelijkheid over het project op hun schouders dragen. Het was een plezier om te zien. Een film komt tot leven dankzij de acteurs, in dit geval zagen we ook de acteurs groeien. Je ziet hen beter en zelfstandiger worden. Ik heb zelf geen kinderen, maar ik werk wel graag met hen. Eigenlijk ga ik met hen op dezelfde manier om als met volwassenen. Het is tegelijk een plezier en heel ontroerend om jonge artiesten aan het werk te zien.”

Zijn ze opener dan volwassen acteurs?

Sciamma: “Alles hangt altijd af van de film zelf. In mijn geval schrijf ik films met hoofdrollen specifiek voor kinderen, dus de hele film is errond gebouwd. Ik vind ook dat kinderen natuurlijker spelen dan volwassenen. Daarom repeteer ik ook weinig. De casting verloopt heel snel en ik laat niet veel kinderen auditie doen. Voor ‘Petite Maman’ heb ik bijvoorbeeld enkel Joséphine en Gabrielle overwogen. Ik heb er altijd het volste vertrouwen in dat kinderen zullen weten hoe ze moeten spelen, als je hen er de juiste ruimte voor geeft. Het grootste obstakel is altijd de tijd, want we kunnen hen maar drie uur per dag aan het werk zetten. Dat is niet meer dan normaal, maar voor een regisseur betekent dat dat je heel praktisch en doelgericht moet werken.”

Werkt u met een kleiner team om hen niet te veel af te schrikken?

Sciamma: “Voor ‘Tomboy’ hebben we dat gedaan, maar ‘Petite Maman’ is een studiofilm die helemaal gedraaid is in decors. Daar komt nu eenmaal een groter team bij kijken. Maar dat creëert ook net een ludieke speelplaats, waar de kinderen zich helemaal kunnen uitleven. En dat zorgt in deze film voor iets unieks.”

‘Petite Maman’ is een film die zich zowel tot volwassenen als tot kinderen richt, wat voor u een primeur is. Welke uitdagingen brengt dat met zich mee?

Sciamma: “Ik kon teruggrijpen naar mijn ervaring met de film ‘Ma vie de courgette’, die ik mee heb geschreven. Het is een animatiefilm die me echt heeft veranderd. Dat proces heeft me geleerd om voor alle leeftijden te schrijven en heeft ook in het algemeen mijn schrijfstijl beïnvloed. Voor ‘Petite Maman’ heb ik daarop verder gebouwd. Het idee was om een plaats en tijd te creëren die voor iedereen herkenbaar is. Het is niet duidelijk in welk tijdperk de film zich precies afspeelt, ik wilde dat de film zich eender wanneer in een tijdspanne van ruim 50 jaar kon afspelen. Een kind van de jaren 50 zal zich er dus aan kunnen spiegelen en een kind van vandaag ook. Om een voorbeeld te geven: de schoenen die een van de kinderen draagt lagen in 1955 al in de rekken en zijn nu nog steeds te koop. Die illusie van een universele jeugd wilde ik opwekken. Daarnaast is er natuurlijk een magisch element in het verhaal die ervoor zorgt dat het meisje haar moeder als kind kan ontmoeten.”

Lukas Dhont heeft u de prijs overhandigd. Bent u vertrouwd met zijn werk?

Sciamma: “Ja, en ik was blij om hem te ontmoeten. Ik heb zijn tweede film, die het festival heeft geopend, nog niet gezien, maar wel zijn vorige. En we hadden veel te vertellen tegen elkaar!”

Jullie werken rond dezelfde thematiek.

Sciamma: “Ja, dat klopt. En hij houdt er net als ik van om de kleine momenten te benadrukken. Ik ontdek graag het werk van de nieuwe generatie.”

Jullie dragen duidelijk ook het onderwerp van de jeugd in jullie hart. Wat maakt van het kind zijn zo’n interessant onderwerp voor de cinema?

Sciamma: “Voor mij gaat het over de specifieke manier waarop kinderen kijken naar wat er rond hen gebeurt en de manier waarop ze de wereld proberen te begrijpen. Een kind kijkt naar zijn ouders en probeert het raadsel op te lossen over wat het betekent om te leven. De blik van een kind is tegelijk existentiëel en afhankelijk. Wat mij interesseert, is de spanning tussen beide. Mijn personages kijken altijd naar de wereld vanuit een uniek standpunt.”

Wordt het standpunt van een kind volgens u nog te vaak genegeerd in de cinema?

Sciamma: “Ja, en ik wil zelfs verder gaan: kinderen worden als burgers niet echt als hun eigen sociale klasse beschouwd. Onze hoop voor de toekomst ligt in hun handen en dat voel je in elke beslissing die wij voor hen nemen. Dan spreek ik vooral vanuit een Europees standpunt, want door met deze film de wereld rond te reizen, heb ik gezien dat het elders anders kan.”

Uw films focussen ook vaak op vrouwelijke hoofdrollen.

Sciamma: “Ik zou me niet kunnen inbeelden dat ik dat niet doe. Het zijn nu eenmaal die personages die ik in beeld wil brengen. Er is een enorme nood aan representatie, dus ik ben blij dat ik die neiging al heb. Mijn werk beantwoordt aan een universele vraag om meer feministische cinema.”

In een persconferentie die u gaf op de BAFTA’s zei u dat het Britse publiek en de Britse filmwereld u het best verstaan. Was dat een manier om het publiek voor u te winnen of meende u dat echt?

Sciamma: “Nee, dat was echt gemeend. Vaak praat ik meer in het Engels dan in het Frans over cinema. Maar niet alleen in Engeland is dat het geval, ook in Nederland of de Verenigde Staten heb ik vaak lange gesprekken met het publiek. De filmcultuur is er nu eenmaal anders. En het is ook waar dat mijn films vaak herkenbaar aanvoelen voor Angelsaksisch publiek. Dat is deels te wijten aan het feit dat men me daar laat nadenken over film. Groot-Brittannië zorgt voor kansen, zoals bijvoorbeeld met de BAFTA’s, en daar ga ik altijd met plezier op in.”

Hoe zien uw toekomstige projecten eruit?

Sciamma: “Momenteel ben ik vooral op de baan. Ik doorkruis Europa en probeer zo veel mogelijk studenten te ontmoeten, dat is ook waarom ik naar Film Fest Gent kom. En ik neem de tijd om na te denken over mijn volgende film, er ligt nog niets vast.”

‘Portrait de la jeune fille en feu’ is nu beschikbaar in de Pickx VOD-catalogus.