'Groundhog Day' tot 'Happy Death Day': de thematiek van tijdslusfilms

De peetvader van de films waarin het hoofdpersonage vastzit in een tijdslus, is het komische ‘Groundhog Day’. Bill Murray speelt Phil, een cynische weerman en journalist die tegen zijn zin een evenement moet verslaan voor een reportage. Hij heeft het koud, iedereen is onverdraagbaar vriendelijk en de jonge en mooie producer Rita (Andie MacDowell) gaat niet in op zijn avances. Het is zijn persoonlijke hel. En dan wordt hij op de ochtend van die vreselijke dag wakker, met dat liedje van Sonny & Cher op de radio. En opnieuw, en opnieuw, en opnieuw.

Wat Phil ook doet, steeds opnieuw wordt hij wakker op die ene ochtend. Hij besluit te profiteren, probeert alles goed of net fout te doen, verliest alle hoop, betert zijn leven… Sommige superfans probeerden uit te vissen hoe lang Phil in zijn tijdslus vast zat en komen uit op 10 tot 80 lange jaren. Die eindeloze herhaling en de extreme verveling van Phil is een groot thema in de film. Hoe langer hij vast zit, hoe kleiner de kans lijkt dat hij er nog uit geraakt. Bedenker Danny Rubin kwam op het verhaal toen hij mijmerde over onsterfelijkheid en hoe dat iemand zou kunnen veranderen, een thema dat in het eindresultaat sterk aanwezig is.

Ontdek 'Groundhog Day' nu op Streamz via Proximus Pickx! Ontdek het aanbod en probeer de tv-optie 1 maand gratis uit via deze link/ de promotiecode 'PROXIMUS1M'. Daarna betaal je 11,95 euro per maand. Klik hier om te achterhalen hoe eenvoudig je je Streamz-account activeert.

Elke film die na ‘Groundhog Day’ uitkwam en een tijdslus als uitgangspunt had, werd vergeleken met bovenstaande film. Ook als de thematiek helemaal anders was en het idee voor de film op een geheel andere manier ontstaan is. Dat is het geval met ‘Happy Death Day’ uit 2017. Daarin wordt Theresa (Tree voor de vrienden) steeds opnieuw wakker op haar verjaardag. Ze blaast haar vrienden af, heeft een affaire met een gehuwde professor, en wordt op het einde van de dag vermoord door een moordenaar met een babymasker. Tot ze haar moordenaar kan ontmaskeren, zal ze in de tijdslus blijven. En om die moordenaar te vinden, zal ze haar leven moeten omgooien.

‘Happy Death Day’ is geen mijmering over onsterfelijkheid zoals ‘Groundhog Day’. Het idee om met een tijdslus te werken kwam wel uit een poging om clichés uit slasherfilms om te keren. Schrijver Scott Lobdell verklaart: “In elke slasherfilm wordt het gemene meisje eerst gedood en overleeft het brave meisje tot het einde. Ik dacht: hoe kan ik van het gemene en het brave meisje één persoon maken?” Van 80 jaren in een persoonlijke hel is geen sprake, Tree sterft in ’Happy Death Day’ zo’n 11 keer, al zeggen de makers dat je niet elke dood ziet. De vergelijking met ‘Groundhog Day’ stopt dus eigenlijk bij het feit dat er een tijdslus met het verhaal gemoeid is.

Bekijk ‘Happy Death Day’ op woensdag om 22u30 op VTM 3 of waar je ook bent via Pickx.be of de Proximus Pickx-app. Niet gezien? Geen zorgen, met TV Replay bekijk je het programma tot 36 uur later en via de site of de app tot 7 dagen later wanneer jij wil.

Het Tom Cruise- en Emily Blunt-vehikel ‘Edge of Tomorrow’ is dan weer wel gedeeltelijk terug te brengen naar ‘Groundhog Day’, al is de link niet zo sterk. De film is gebaseerd op de Japanse geïllustreerde roman ‘All You Need Is Kill’, waarin een soldaat tijdens een oorlog tegen aliens toevallig het vermogen krijgt om de dag te “resetten”. Hij kan keer op keer een veldslag overdoen tot hij erin slaagt om de aliens definitief te verslaan. Schrijver Hiroshi Sakurazaka vertelde dat hij films als ‘Groundhog Day’ als referentie bekeek, maar zijn inspiratie komt eigenlijk uit een heel andere hoek.

Sakurazaka dacht bij het schrijven van zijn tijdslusverhaal namelijk vooral aan hoe personages in computerspelletjes oneindig opnieuw geboren worden tot ze een level perfect doorstaan. Het herkennen van patronen, het onthouden van welke aanval wanneer uit welke richting komt en daarop anticiperen, dat haalde hij allemaal uit spelletjes. De groei van het hoofdpersonage ligt vooral in het beter leren vechten, wat ook weer mijlenver ligt van ‘Groundhog Day’. Ook krijgen we in dit verhaal uitzonderlijk een verklaring waarom de dag zich steeds opnieuw herhaalt, wat in de vooraf genoemde films niet het geval is.

Het eerste seizoen van deze serie leunt dan weer iets dichter aan bij de thema’s van ‘Groundhog Day’, al gaat deze serie er nog verder mee. In ‘Russian Doll’ zien we hoe Nadia (Natasha Lyonne) op haar 36^ste verjaardagsfeestje plots sterft, enkel en alleen om meteen erna weer op hetzelfde moment tijdens het feestje te herbeginnen. Daarmee is ze overigens de eerste in de lijst die niet door wakker te worden opnieuw aan de dag begint. Elke keer sterft ze abrupt. Ze probeert uit de tijdlus te geraken en ontdekt dan dat ze niet de enige is in een tijdslus.

Om de lus te doorbreken, beseffen Nadia en haar lotgenoot dat de situatie een straf is omdat ze geen goede mensen zijn. Als ze eruit willen ontsnappen, moeten ze beiden leren om beter te worden. Dat ze als personen geëvolueerd zijn, kunnen ze vooral op één heel duidelijke manier aantonen. De evolutie van cynisch naar levenslustig is in deze serie, net als in ‘Groundhog Day’, het hoofdthema. Het tweede seizoen van ‘Russian Doll’, dat in april van dit jaar verscheen, speelt ook met de tijd, maar op een betrekkelijk andere manier dan het eerste.

Ontdek ‘Russian Doll’ nu op Netflix. Meer info over de tv-optie 'Pickx All Stars' (inclusief Netflix) of het Netflix-aanbod via Proximus Pickx vind je hier terug.