Waarom schandaalfilm ‘Basic Instinct’ dertig jaar later brandend actueel is

Sexy, glamoureus en provocerend: ‘Basic Instinct’ was een van de meest gedurfde films van de jaren negentig. De film was baanbrekend door de openlijke manier waarop naakt in beeld werd gebracht (met als hoogtepunt de beroemde ondervragingsscène), ondanks het feit dat de plot vol hiaten zat en de dialogen bijwijlen ondraaglijk waren.

Hoofdrolspeelster Sharon Stone is de reden waarom zoveel feministische critici, zoals Camille Paglia, de film bejubelden, ondanks de zeer verontrustende en regressieve ideeën over homo-, lesbische - en biseksualiteit die werden tentoongespreid. Stones personage, Catherine Trammel, is een atypische femme fatale, omdat ze al onafhankelijk rijk is met een succesvolle carrière als schrijfster van misdaadbestsellers. Ze heeft geen geld nodig. Haar motieven zijn volledig gericht op seksueel genot.

Aan het begin van de film wordt de minnaar van Catherine vermoord en wordt ze al snel verdacht. Voor de rechercheurs die haar ondervragen vormt ze de klassieke spilfiguur van de film noir – de verleidelijke vrouw die haar kluwen weeft rond nietsvermoedende en dwaze mannen. Catherine beleeft haar seksualiteit schaamteloos en onomwonden. In de beroemde verhoorscène is de enscenering opzettelijk antagonistisch. Ze is omringd door mannelijke rechercheurs die vragen op haar afvuren. Ze vuurt direct terug en verbijstert haar ondervragers met haar gebrek aan respect voor de conventionele moraal.

Ze daagt de jongste en aantrekkelijkste agent, Nick (Douglas), uit over zijn huwelijk en mogelijk cocaïnegebruik. Ze houdt uitdagend oogcontact en kruist en ontkruist haar benen waardoor duidelijk wordt dat ze geen ondergoed draagt. Ze is de ultieme provocateur, speelt met Nick en vernedert hem ten overstaan van zijn collega's. Anders dan in de klassieke noirfilm, waarin de seksuele uitspattingen van de femme fatale op één of andere manier afgestraft worden, is de vrouw in ‘Basic Instinct’ de overwinnaar.

Spoel door naar 2022: films met een uitsluitend vrouwelijke cast zijn schering en inslag, als reactie op grote Hollywoodkaskrakers waarin hoofdrollen meestal weggelegd zijn voor witte mannen en vrouwen slechts fungeren als eyecandy. ‘Ghostbusters’, ‘Pirates of the Caribbean’, ‘American Pie: Girls’ Rules’, ‘The Hustle’, ‘What Men Want’, ‘Ocean's 8’: in al deze films – soms remakes met een uitsluitend vrouwelijke cast – triomferen de vrouwen, net als in ‘Basic Instinct’ indertijd. De vrouw staat in Hollywood sterker in haar schoenen dan ooit. De film van Paul Verhoeven vervulde daarin een pioniersrol.

Vorig jaar verklaarde Stone, toen 64, overigens in een interview met het Amerikaanse magazine Vanity Fair dat ze voor het beruchte benenshot in ‘Basic Instinct’ nooit vooraf geraadpleegd werd. “Toen ik het zag, heb ik Paul (Verhoeven, nvdr.) een klap in zijn gezicht verkocht en meteen mijn advocaat gebeld.” Toch besloot Stone het fragment niet uit de film te laten halen, omdat de scene ‘nu eenmaal paste in de context en sfeer van het verhaal’.

Verhoeven spreekt dat tegen. De Nederlandse cineast heeft in het verleden meermaals verklaard dat Stone op de hoogte was van wat er in de film te zien zou zijn, maar in paniek schoot toen haar omgeving en manager moeite bleken te hebben met de scène.

Bekijk 'Basic Instinct, Sex, Death & Stone' vanavond om 23u08 op NPO2 of waar je waar je ook bent via Pickx.be of de Proximus Pickx-app. Niet gezien? Geen zorgen, met TV Replay bekijk je het programma tot 36 uur later en via de site of de app tot 7 dagen later wanneer jij wil.

‘Basic Instinct’ is beschikbaar in de Proximus VOD-catalogus. Naar de Proximus VOD-catalogus? Druk op de ‘On Demand’- of ‘Shop’-knop van je afstandsbediening, of ga rechtstreeks naar de VOD-catalogus online.