Waarom het geluid uit de film ‘Dunkirk’ kijkers soms misselijk maakt!

De oorlogsfilm ‘Dunkirk’ gaat over een verhaal dat zich afspeelt in mei 1940. Bij het begin van de Tweede Wereldoorlog worden Franse, Engelse en Belgische troepen rond Duinkerke omsingeld door de Duitse vijand. Aan de hand van een bijzondere evacuatie-operatie wil de legerleiding hun troepen naar Engeland evacueren, maar het is nog maar de vraag of dat lukt. Verschillende afdelingen van het Britse leger moeten samenwerken en de film volgt de missie vanuit die verschillende perspectieven. Zo brengt het verhaal de waanzinnige situatie van piloten, soldaten, mariniers en burgers op prachtige wijze in beeld.

Hoewel de film je helemaal meeneemt naar de wereld in de loopgraven, is de beeldvoering van de film misschien wel nog straffer. Heel vaak gebruikten de producenten van de film ‘point-of-view’-beelden die ervoor zorgen dat je je als het ware kan verplaatsen in het hoofd van de personages. Tel daarbij de close-ups van explosies en gevechten en heel sterk acteerwerk, en je krijgt een film die een diepe indruk bij de kijker nalaat. Bovendien zorgt ook het geluid voor een ferme extra dimensie. 

Christopher Nolan deed daarvoor beroep op de kunsten van Hans Zimmer. Die gebruikte bij de filmproductie een bijzonder geluidseffect, de Shepard Tone. De techniek verwijst naar de Amerikaanse wetenschapper Roger Shepard die als eerste experimenteerde met de verschillende sinusgolven in geluidsopnames; Shepard stapelde het geluid van de verschillende sinusgolven in octaven die telkens een beetje uit elkaar lagen. Bovendien speelde hij bij het geluid ook met de basnoot. Het resultaat van de techniek is een soort sonische lus waarbij het geluid lijkt de stijgen of dalen in toonhoogte, maar dat eigenlijk nooit echt doet. Bij de Shepard Tone werd nadien zelfs bewezen dat het bijzondere geluid hoofdpijn en misselijkheid kan veroorzaken. Van een extra dimensie gesproken!

Bovendien gaf Zimmer toe dat Nolan met de techniek op de proppen kwam, net als bij heel wat andere aspecten van de filmmuziek. “Chris had het script voor ‘Dunkirk’ ook al in muzikale vorm uitgewerkt”, legt hij uit. “Dus ik had niet echt een keuze. Hij had de bijpassende muziek al heel erg in zijn gedachten”, vertelde hij aan het Amerikaanse CBS. 

Ook het geluid van een tikkend horloge wordt in de film vaak gebruikt. Nolan maakte die opname zelf en gaf dat nadien aan geluidsregisseur Hans Zimmer. Die verwerkte het geluid van het horloge in de filmmuziek, wat de muziek opnieuw een extra dimensie bezorgde. Uiteindelijk zorgt de filmmuziek ervoor dat het publiek de spanning en angst van de soldaten aan het front kan voelen, het lijkt net alsof je naast hen zit in de loopgraven!

Ook in andere films waarbij Nolan en Zimmer samenwerkten, maakt het duo gebruik van bijzondere technieken om het geluid in de film kracht bij te zetten. Volgens Zimmer zorgt de Shepard Tone voor “een gevoel van eeuwigheid en oneindigheid.” Volgens de geluidsregisseur heeft de techniek een impact op de tijdsindicatie in films. In producties als ‘Dunkirk’, ‘Interstellar’ of ‘Inception’ is de tijdsindicatie keer op keer van groot belang, waardoor het heel belangrijk is om de kijker goed te laten beseffen in welke tijd de scène zich afspeelt. Volgens Zimmer zorgt de techniek ervoor dat ook het onderbewustzijn van de kijker helemaal mee is in het verhaal. 

Nog volgens Zimmer worden er in ‘Dunkirk’ ook heel wat andere speciale technieken gebruikt om het geluid van de film te verbeteren. “Maar sommige dingen moeten nu eenmaal geheim blijven”, zei hij aan CBC. Hij wil naar eigen zeggen een zekere spanning voor de bioscoopbezoekers in de hand werken. “Als ik het gordijn open en je de binnenkant van onze machine laat zien, zal de kijkerservaring helemaal anders zijn. Net die ervaring is in ‘Dunkirk’ van groot belang!”, besluit hij. 

Bekijk ‘Dunkirk’ vanaf vrijdag 27 mei omstreeks 21u20 Canvas of waar je ook bent via Pickx.be of de Proximus Pickx-app. Niet gezien? Geen zorgen, met TV Replay bekijk je het programma tot 36 uur later en via de site of de app tot 7 dagen later wanneer jij wil.