Waarom het ondoorgrondelijke ‘Mulholland Drive’ van David Lynch de beste film van deze eeuw genoemd wordt

‘Mulholland Drive’ kwam uit in 2001, helemaal bij het prille begin van deze nieuwe eeuw dus, en zette meteen de standaard binnen de moderne filmwereld. Verschillende sites en magazines verkozen de film tot de beste van dat eerste decennium. Maar BBC brengt nog grotere hulde. In een poll die ze in 2016 deden en recent herhaalden werd de klassieker van regisseur David Lynch gekozen tot (voorlopig) beste film van de 21^ste eeuw. Die eretitel krijgt behoorlijk wat meerwaarde als je weet dat BBC daarvoor bij zowat 177 filmrecensenten uit 36 verschillende landen peilde naar hun favorieten.

‘Mulholland Drive’ dus. Een mysterieuze, pyschologische thriller van de bedenker van onder andere ‘Twin Peaks’, ‘Blue Velvet’ en ‘Lost Highway’. Een film die wel wat nominaties ontving voor prestigieuze festivals als Cannes of de Oscars, maar daar slechts eentje van verzilverde (‘beste regie’ in Cannes). Een film die aan de bioscoopkassa’s allerminst voor een stormloop zorgde en eigenlijk maar nauwelijks meer opbracht dan dat hij kostte (een budget van 15 miljoen dollar tegenover een opbrengst van 20 miljoen dollar). Maar vanwaar dan die cultstatus en lovende kritieken? Proximus Pickx onderzocht het en komt met enkele verklaringen.

Allereerst is het eigen aan het oeuvre van David Lynch, wiens films of projecten steevast onder de radar blijven bij het grote publiek maar door critici de hemel in worden geprezen en later een cultstatus verwerven. Typisch voor Lynch zijn de surrealistische sfeer die hij creëert en de eigenaardige karakters die hij op de kijker loslaat. De Amerikaanse meesterregisseur weigert daarbij  steevast om uitleg te geven over het motief van zijn verhaal of de achterliggende gedachten bij de plotontwikkelingen. Hij werkt zelf liefst vanuit dat onderbewuste en vindt het net interessant om te horen welke interpretaties de kijkers geven aan zijn films, dikwijls verder gezocht dan hij zelf ooit kon bedenken.

Wat bij ‘Mulholland Drive’ zeker niet hielp om het verhaal helder of duidelijk te houden, was de manier waarop de film tot stand kwam. Aanvankelijk wilde Lynch het immers als een tv-serie pitchen bij de Amerikaanse zender ABC. Maar die zagen er geen heil in en dus besloot de regisseur om het te herwerken tot een film, maar dan wel eentje met een open einde en niet te veel duiding, zodat een vervolgreeks mogelijk zou blijven.

De plot draait om twee vrouwen in Los Angeles, de jonge aspirant-actrice Betty en de mysterieuze Rita. Aangereden door een auto op Mulholland Drive, een befaamde rijkeluiswijk in de bergen van Hollywood, belandt een verwarde Rita per abuis in het appartement van Betty -door de klap van het ongeluk lijdt ze aan amnesie. De twee vrouwen gaan samen op zoek naar haar echte identiteit en naar wat er die avond voordien precies gebeurd is. De hele film zweeft tussen droom en werkelijkheid, waarbij ook de kijker in het ongewisse blijft.

“Zoals ongeveer elke filmcriticus wist ook ik niet waar de film over ging toen ik hem een eerste keer zag. Iemand die anders beweert, liegt”, bevestigt Justin Chang, filmjournalist van de LA Times, die de prent ook als beste van deze eeuw catalogeert. Maar het is volgens hem net dat spel tussen flashbacks en heden, tussen fantasie, metafoor en realiteit, die van ‘Mulholland Drive’ zo een tijdloze klassieker maken. “Het voert ons voor een stuk terug naar de gouden periode van Hollywood, maar tegelijkertijd toont het de donkere, morbide onderstroom van die wereld. De toxische onderbuik van de droomfabriek.” Volgens een andere filmcriticus leert de film ons net dat de kijker niet altijd voorgekauwde, duidelijke verhalen wil, maar heus wel bereid is zich in het onderbewuste onder te dompelen. Om sfeer te verkiezen boven narratief.

Een tweede aspect van het succes zijn de acteerprestaties. Met Naomi Watts als Betty/Diane in een glansrol. De Britse actrice katapulteerde zich met haar dubbele hoofdrol in ‘Mulholland Drive’ naar de A-list van Hollywood. Verleidelijk, kwetsbaar en toch trefzeker. Ook de Mexicaans-Amerikaanse Laura Harring zet een knappe dubbelrol neer als de mysterieuze Rita/Camilla Rhodes. Er knettert tussen beide actrices een sensuele compliciteit die de film uiteindelijk naar een… euh… climax voert. En als derde topper is er Justin Theroux, die schittert als de gladde regisseur Adam Kesher, die in een riante villa aan Mulholland Drive woont. Theroux verklaarde achteraf trouwens dat de opnames ook voor de acteurs zelf één groot avontuur waren, dat ze zelf niet wisten waar de film over ging en het voelde alsof ze soms geblinddoekt hun weg door het verhaal moesten vinden.

Als laatste argument zijn er de iconische scènes, zoals die in de Club Silencio, waar de zangeres Rebecca Del Rio het lied ‘Llorando’ -een Spaanse versie van Roy Orbisons ‘Crying’- te berde brengt in een donkere, verlaten zaal en Rita in huilen uitbarst. Later werd in Parijs zelfs een echte Club Silencio geopend, helemaal in dezelfde mysterieuze stijl als de club in de film. Of denk ook aan de plotse verschijning van een demonfiguur aan de deur van koffiehuis Winkies. Kort, maar voldoende om je de stuipen op het lijf te jagen.

Bekijk ‘Mulholland Drive' op zaterdag 14 mei om 22u15 op Canvas, of waar je ook bent via Pickx.be of de Proximus Pickx-app. Niet gezien? Geen zorgen, met TV Replay bekijk je het programma tot 36 uur later en via de site of de app tot 7 dagen later wanneer jij wil.