Free Willy was niet alleen op het witte doek een invloedrijke film

In de film wordt de jonge Jesse in een pleeggezin geplaatst. Als hij op een dag wegloopt, merkt hij in een nabijgelegen dolfinarium Willy op, een mensenschuwe orka. De directeur van het dolfinarium heeft duistere plannen met het zoogdier. Hij wil het bassin van Willy laten leeglopen, zodat hij overlijdt en de hoge onderhoudskosten van de orka kan recupereren via zijn verzekeringspolis. Het plan lijkt te lukken, tot Jesse tussenkomt om Willy naar de vrijheid te leiden.

De film was heel succesvol met een opbrengst van 154 miljoen Amerikaanse dollar (142,6 miljoen euro) tegenover een productiebudget van amper 20 miljoen dollar. Na de film verschenen nog een televisieserie, twee sequels en een televisiefilm, maar al deze producties flopten uiteindelijk.

Keiko

De ontegensprekelijke ster van de eerste film was een mannelijke orka die in 1979 op 3-jarige leeftijd nabij IJsland werd gevangen. Na enige omzwervingen in een dolfinarium in Canada werd hij in 1985 verkocht aan een Mexicaans waterpark, waar hij de vrouwelijke Japanse naam Keiko kreeg.

Hoewel de film van hem een beroemdheid maakte, werd de orka niet bepaald goed behandeld tijdens de productie van 'Free Willy' in het begin van de jaren 1990. Hoewel hij amper 3 meter lang was - erg klein voor een orka - had Keiko toch een groot bassin nodig. Hij moest het tijdens de opnames stellen met een kleiner bassin waarin normaal dolfijnen verbleven. Door het slechte beheer van de watertemperatuur kreeg de orka ook huidproblemen bovenop zijn bestaande littekens.

Vrijheid

Nadat de film een groot succes werd, ontstond er na een reportage in het gerenommeerde magazine Life verontwaardiging over de omstandigheden waarin Keiko gevangen werd gehouden. De roep om hem vrij te laten klonk steeds luider, maar in die tijd was dat nog nooit eerder gedaan met een orka in gevangenschap. Filmproducent Warner Bros. kon uiteindelijk overtuigd worden om zijn weg naar vrijheid te financieren. 

Lange weg

De weg naar vrijheid voor Keiko was zeer lang. Het zoogdier had zo lang in gevangenschap geleefd, dat hij nooit contact had gelegd met soortgenoten. Een eerste introductie in de wilde natuur in een IJslandse baai liep op een mislukking uit. Keiko dook amper naar vis en had de grootste moeite om zichzelf in leven te houden.

In 2003 maakte hij plots de oversteek naar Noorwegen, waar de orka zich vestigde in een fjord. Helaas bleef hij daar ook afhankelijk van mensen. Hij zwom vaak naar boten en mensen die naar hem kwamen kijken. Ondanks dat de lokale overheden een verbod oplegden aan toeristen om Keiko te bezoeken en te voeren, bleef hij publiek trekken. Eén van die ontmoetingen is hem fataal geworden. Keiko overleed onverwacht in 2003 aan een longontsteking nadat hij werd besmet door een menselijke bewonderaar.

Voortschrijdend inzicht

Het was en is nog steeds geen sinecure om een door mensen getrainde orka voor te bereiden op het leven in de natuur. Onder meer door deze film zijn veel mensen zich bewust geworden van het welzijn van zeezoogdieren in gevangenschap. Waar het vroeger normaal was dat orka's en andere zeezoogdieren vaak in dolfinaria werden gehouden, springen dierenrechtenorganisaties steeds vaker in de bres voor deze zwemmende zoogdieren. Ze vinden dat orka's en dolfijnen zeer weinig bewegingsvrijheid krijgen, mentale problemen ontwikkelen en zich niet kunnen ontwikkelen in een sociale groep die normaal is voor hun soort.

Bekijk ‘Free Willy’ op zondag 24 april om 20u35 op Play6 of waar je ook bent via Pickx.be of de Proximus Pickx-app. Niet gezien? Geen zorgen, met TV Replay bekijk je het programma tot 36 uur later en via de site of de app tot 7 dagen later wanneer jij wil.