‘The Martian’ op VTM: hoe realistisch is een aardappelplantage op Mars?

Matt Damon speelt Mark Watney, een Amerikaanse astronaut en botanicus die tijdens een missie op Mars in een zware storm terechtkomt en het contact met de aarde kwijtraakt. Om de vijf andere bemanningsleden te redden, moet kapitein Melissa Lewis de dood gewaande Watney achterlaten. Maar Watney leeft nog en moet moederziel alleen zien te overleven op de rode planeet, tot de reddingsmissie op gang komt. “I'm gonna have to science the shit out of this!”, exclameert Damon wanneer hij zijn overlevingsstrategie gaat researchen. Maar klopt die science wel?

De man slaagt er zowaar in om aardappelen te kweken met zijn eigen uitwerpselen, marszand en water dat hij uit raketbrandstof haalt. Jon Kay, een assistent-professor geologie aan het Amerikaanse College of William & Mary, liet zijn studenten als researchopdracht de wetenschap achter de film fileren. “Het leek me leuk om dat experiment te reproduceren.”

Kay verschafte zijn zestien studenten de grondstoffen die Watney voorhanden had in de film. Zout om het hoge zoutgehalte in de marsbodem te simuleren, klei rijk aan ijzer om regoliet na te bootsen; de rotsachtige materie aan het oppervlak van de planeet. “Zover we weten bevat de bodem op Mars geen organismen of micronutriënten”, legt Kay uit op de schoolwebsite. “Het is eigenlijk een soort substraat. We zullen waarschijnlijk grond van de aarde moeten meenemen, maar we zijn nog aan het uitzoeken wat de minimumhoeveelheid aan extra materiaal is dat we moeten meenemen om ginds eetbare gewassen te kunnen kweken.”

En dan is er nog een probleem: irrigatie. In ‘The Martian’ produceert Mark Watney water door brandstofresten te verbranden en de waterstof te distilleren uit de chemische reactie. “Dat deel van het proces zullen we overslaan”, aldus Kay. “Het is niet veilig, en de aankoop van raketbrandstof paste niet echt binnen het budget.”

De aardappelen groeien in een broeikas, dus het water dat ze gebruiken wordt na verdamping opnieuw gebruikt. Gedurende de gehele levenscyclus van de planten wordt dus steeds hetzelfde water (her)gebruikt.

Wat bleek? In de gesimuleerde omstandigheden is het perfect mogelijk om aardappelen te kweken. De marsbodem houdt water zelfs beter vast dan aardse grond en leidt tot een betere plantgroei. Maar er is fertilisatie nodig van de bodem – in dit geval: via menselijke uitwerpselen. Die gaan echter gepaard met menselijke pathogenen (ziekteverwekkers). In het scenario van ‘The Martian’ wordt de stoelgang gedroogd en gevriesdroogd, en dan blootgesteld aan de vriestemperaturen van Mars, waardoor alle mogelijke pathogenen gedood worden.

Wat pas later ontdekt werd, is dat de marsbodem een gevaar inhoudt voor de menselijke gezondheid: een groep chemische verbindingen genaamd perchloraten. Die zijn giftig voor de mens en waren nog niet ontdekt toen ‘The Martian’ op papier gezet werd. De auteur, Andy Weir, heeft wel een oplossing bedacht: “Je kan die perchloraten gewoon wegfilteren: was de grond, laat het weken in water en dat water zal de perchloraten wegwassen.” 

Ook de NASA, die plannen heeft om een kolonie te stichten op Mars, heeft aardappelen laten groeien in extreme omstandigheden zoals op de rode planeet. Het experiment was geslaagd, maar biedt evenwel geen sluitend bewijs dat hetzelfde zal gebeuren op Mars. Zo was de bodem niet afkomstig van Mars (het bevatte wellicht aardse microben die de groei bevorderden) en gebruikte NASA aardappelstekken in plaats van zaden. Maar hoopgevend is dat veel andere experimenten aangetoond hebben dat gewassen kweken in marsachtige en zelfs extremere omstandigheden zoals in maanstof wel degelijk mogelijk is. Maar dan enkel de variëteiten die de zoute marsbodem kunnen verdragen.


Bekijk ‘The Martian’ vanavond om 22u00 op VTM of waar je ook bent via Pickx.be of de Proximus Pickx-app. Niet gezien? Geen zorgen, met TV Replay bekijk je het programma tot 36 uur later en via de site of de app tot 7 dagen later wanneer jij wil.