‘Dertigers’-scenarist Raf Njotea: “Als we verder gaan, verliezen we het DNA van de reeks”

Dag Raf. Je bent scenarist voor ‘Dertigers’ sinds de start van het tweede seizoen. Hoe ben je erin gerold?

Raf Njotea: “Ik was toen twee jaar aan het werk als scenarist en schreef net niet meer voor ‘Familie’. Iemand met wie ik daar in de writer’s room had gezeten, gaf mijn naam door aan de makers van ‘Dertigers’, waaronder hoofdschrijver Wim De Smet. Tijdens het eerste seizoen had ik er ook over getweet. Met een kwinkslag – maar ik was echt fan van de serie – schreef ik dat ‘Dertigers’ de beste Vlaamse tv-reeks ooit was. Later heeft Wim me gebeld, ben ik op gesprek gegaan en heb ik een test van twee of drie scènes geschreven. En daarna mocht ik beginnen. Ik geloof dat ik vooral binnen ben geraakt omdat mijn naam werd doorgegeven en omdat ze net schrijvers zochten, maar die tweet zal mijn kansen zeker niet geschaad hebben! (lacht)”

Wat trok je aan in de reeks?

Raf: “Bij het eerste seizoen was er wel wat rond te doen. Het was nog niet zo groot als nu, maar het leefde wel. Ik heb toen eens twee afleveringen bekeken, en hoewel het niet de budgettaire middelen had van een prestigefictiereeks op zondagavond, had het echt wel wat. Het voelde aan als een soap – dat zeg ik zonder negatieve bijklank – en ben dan net als zoveel kijkers ten prooi gevallen aan het bingewatcheffect. Ik wilde echt verder kijken. Ik vond dat het scenarieel goed opgebouwd was en dat het verhaal goed zat. Er waren natuurlijk wel cliffhangers, maar niet van het overdreven aangezette soort. Je wil gewoon weten wat er verder gebeurt en dat is zo’n beetje de essentie van tv. Toen ik bij het team kwam, zag ik ook dat er gelukkig niet bespaard werd op scenario’s. Als het scenario nog niet goed zat, werden er extra middelen vrijgemaakt om het te maken tot wat het moest zijn.”

“We spraken in de writer’s room vaak over het ‘Dertigers’-DNA. Soms opperden we ook dat iets ‘te fictie’ was. Dus het was wel fictie, maar we waakten heel hard over herkenbaarheid. Dat sloeg heel hard aan en mensen zagen er hun eigen levens in. Die verhaallijnen over drugs, overspel, ongewenste zwangerschappen…, niemand maakt al die dingen tegelijk mee, maar we probeerden het wel altijd klein te houden en nooit zo ver te gaan dat de illusie gebroken werd.”

Put je soms inspiratie uit je eigen ervaringen?

Raf: “Dat vind ik altijd een moeilijke vraag. Ongetwijfeld doe ik dat wel, maar ik kan er nooit voorbeelden van geven. Nu in het vierde seizoen de kinderen van de hoofdpersonages iets ouder zijn en veel verhaallijnen rond die kinderen draaien, leverden de ouders in de writer’s room wel situaties aan die ze zelf hebben meegemaakt. Zo had een mama eens op een Instagrampost van haar tiener een hartje of een comment met het woord ‘mooi’ gezet. Ze kreeg meteen telefoon. ‘Mama, haal dat er nu af, dat is supergênant!’ Dat zit letterlijk in de serie.”

“Voor de grote lijnen van de reeks gebruikten we wel situaties die we rond ons zagen gebeuren. Koppels die op verschillende snelheden zitten of de dynamiek van nieuw samengestelde gezinnen. Wat de specifieke dialogen en het woordgebruik betreft, kregen de acteurs de vrijheid om dat naar hun hand te zetten. Dus we schreven het wel uit, maar omdat ze het nog veranderden, werd het authentieker.”

Je vermeldde al het bingewatcheffect van de reeks. ‘Dertigers’ breekt alle records op VRT NU. Legt dat extra druk op jullie schouders?

Raf: “Het is heel fijn, want zonder publiek natuurlijk geen tv-reeks. Maar met de precieze kijkcijfers zijn wij niet echt bezig. Het productiehuis natuurlijk wel, maar dat sijpelt niet door naar de writer’s room. Wij willen gewoon een verhaal vertellen dat wij meeslepend genoeg vinden en waar we op verder kunnen bouwen. Het heeft wel meegespeeld in de beslissing om er een eindig verhaal van te maken. Er waren een aantal reacties van kijkers die smeekten om nog een seizoen, maar het is een bewuste keuze geweest om er toch geen meer te maken. Als we zouden blijven doorgaan, zouden we altijd maar nieuwe verhalen moeten vinden en verder moeten gaan, waardoor we het ‘Dertigers’-DNA zouden verliezen.”

Welke andere uitdagingen komen er kijken bij het schrijven van een reeks als ‘Dertigers’?

Raf: “Het is een constructief en fijn, maar heel intens schrijfproces. We werkten in blokken van ongeveer vier maanden: vier maanden schrijven, dan draaien en dan monteren. Dan zijn we een jaar verder en begint de cyclus opnieuw. 24 afleveringen schrijven in drie tot vier maanden tijd is wel heftig. Natuurlijk werd er op voorhand wel wat gebrainstormd over de grote lijnen. Dan begonnen we te denken over hoe we het seizoen en de afleveringen konden opbouwen. Dat waren intense dagen, maar het is toch altijd gelukt.”

Is het te vergelijken met het schrijfproces bij ‘Familie’?

Raf: “Ja, al is het bij ‘Familie’ nog intenser. Want dan moet er dagelijks een aflevering klaarstaan. Dat is een machine die nooit stopt, behalve in de zomer dan, al wordt er ook dan geschreven. Doordat het proces bij ‘Dertigers’ gecondenseerd is in een viertal maanden, was er ook tijd voor andere projecten.”

Die tijd heb je onder andere benut om de podcast ‘Ouder’ te maken?

Raf: “Ja, dat is een project dat ik samen met een van mijn beste vrienden, Lander Kennis, heb gemaakt. In vijf afleveringen vertel ik het migratieverhaal van mijn papa. Hij is Nigeriaans van origine en in de jaren 70 naar hier gekomen. Eigenlijk wisten wij als gezin nooit wanneer, hoe of waarom precies. De aanleiding voor mij om op zoek te gaan naar antwoorden, was dat hij vijf jaar geleden een week in een coma lag. Hij ontwaakte en in een bui van hallucinaties en lucide periodes zei hij dat hij eigenlijk tien jaar ouder zou zijn dan op zijn papieren staat. Zo is de bal aan het rollen gegaan.”

Hoe kies je ervoor om dat boeiende verhaal in een podcast te gieten en niet in pakweg een documentairereeks?

Raf: “Daar zijn verschillende redenen voor die op dat moment heel logisch en organisch aanvoelden. De belangrijkste is dat het een heel laagdrempelig medium is. Met een gewoon opname-apparaat kan je eraan beginnen. In het begin hebben we wel veel fouten gemaakt en waren opnames niet van de beste kwaliteit, maar we gingen er toch gewoon mee aan de slag. Documentaire, of ook film, is een log want duur medium, waarin je meer stappen moet zetten en meer mensen hun zin willen doordrijven. Nu hebben we gewoon het verhaal gepitcht bij Radio 1, extra fondsen gezocht bij het Fonds Pascal Decroos en dan konden we helemaal ons ding doen.”

“Een andere reden is het feit dat onze gesprekken, de zoektocht in archieven… visueel soms niet zo interessant waren. In een podcast kan je makkelijker een wereld oproepen. Met wat muziek, geluiden en stemmen kan je er bijvoorbeeld een Nigeriaanse vibe in krijgen die op beeld veel moeilijker te vatten zou zijn.”

Je werkt dus niet aan een tv-versie?

Raf: “Ik ben wel wat bezig aan een fictieserie die gebaseerd is op mijn gezin en dus ook voor een deel het verhaal van mijn papa. Dat zit wel in de pijplijn, maar het is een heel traag en onzeker proces, dus ik kan zeker nog niet zeggen of we dat binnenkort op de televisie te zien zullen krijgen.”

Heb je andere projecten waar we naar kunnen uitkijken?

Raf: “Ik zeg altijd als een soort boutade: ‘in principe kan je als scenarist je hele carrière lang werken en goed overleven zonder dat iets dat je hebt geschreven ooit op het scherm komt’. Je zit erg vroeg in de productieketen en een project kan altijd ergens tegen een muur botsen en stoppen. Ik werk wel mee aan de beginfase van een aantal projecten, maar ik weet nog helemaal niet of het zelfs de moeite is dat ik er iets over vertel. Dus dat ga ik ook niet doen (lacht).”

Bekijk de laatste aflevering van ‘Dertigers’ op donderdag om 22u05 op Eén of waar je ook bent via Pickx.be of de Proximus Pickx-app. Niet gezien? Geen zorgen, met TV Replay bekijk je het programma tot 36 uur later en via de site of de app tot 7 dagen later wanneer jij wil.

Ontdek 'Ouder', de podcast van Raf Njotea en Lander Kennis, via deze link.