Iconische sample(r)s die het muzieklandschap veranderden

Wat hebben ‘Straight Outta Compton’ van N.W.A., ‘Firestarter’ van The Prodigy, ‘Little Wonder’ van David Bowie, het introliedje van de animatieserie ‘Futurama’ en ‘You Know I’m No Good’ van Amy Winehouse met elkaar gemeen? Het is slechts een greep uit de nummers die een van de populairste samples aller tijden gebruiken, de zogenaamde ‘Amen Break’. De drums op het nummer ‘Amen, Brother’ van soulgroep The Winstons werden in 1969 ingespeeld door Gregory Coleman. De andere instrumenten zwijgen in dat nummer enkele maten terwijl hij een drumsolo speelt. Die drumsolo werd sinds de jaren 90 meer dan 1.862 keer gesampled in muziek van elk mogelijk genre, te beginnen met hiphop.
 
De sample leverde voor een pak artiesten dus heel wat geld op, maar daar zagen de originele muzikanten tot 2015 geen rooie cent van. Coleman overleed in 2006, dakloos en blut. In 2011 werd een documentaire gemaakt over de iconische sample, waarna 24.000 pond werd ingezameld met de bedoeling om The Winstons financieel te steunen. Richard Spencer, de frontman van de band, reageerde dankbaar, maar bleef tot aan zijn dood in 2020 muzikanten aanmanen om “te doen wat juist is”.

Muziekproducer Richard Harrison hoorde in het nummer ‘Are You My Woman’ van The Chi-Lites uit 1970 meteen een ideal stukje om te sampelen. Hij isoleerde vijf seconden schelle trompetten en het ritme dat eronder zat, maar toen hij de nieuwe sample aan zijn vrienden liet horen, waren ze niet enthousiast. Naar eigen zeggen wist de producer zo dat hij iets bijzonders gevonden had, hij was er namelijk van overtuigd dat ze het geweldig zouden vinden als ze het in een volledig nummer hoorden. Hij borg de sample op, in afwachting op de ideale artiest om er wat mee te doen.
 
Enkele jaren later, in 2002, werkte Beyoncé aan haar eerste solo-album ‘Dangerously in Love’ nadat de release door haar label uitgesteld was. Ze zocht nog nieuwe nummers en klopte aan bij Harrison. Die liet haar de sample horen, maar ook zij vond die aanvankelijk maar niets. Toch gaf ze Harrison twee uur de tijd om er een volledig nummer van te maken. Onder die tijdsdruk en met een kater maakte de producer een ruwe versie van ‘Crazy in Love’, compleet met de songtekst en de achtergrondmuziek. En de rest is geschiedenis, want de sample is uitgegroeid tot een kenmerk van een van de grootste artiesten ter aarde.

Samples zijn altijd al een erg belangrijk onderdeel geweest voor hiphopmuziek. Van een drumlijn tot een paar akkoorden of een melodietje tot de platen waarmee geschratcht wordt: heel wat tracks waarover gerapt wordt, ontstaan als een samenraapsel van stukjes muziek. De nadruk ligt dan ook gewoonlijk bij de rapper en zijn teksten. Ook de groep A Tribe Called Quest, pioniers in de hiphopscene van de vroege jaren 90, maakte gretig gebruik van samples. Het meest opvallende voorbeeld is waarschijnlijk het gebruik van het nummer ‘Walk on the Wild Side’ van zanger Lou Reed.
 
Het bekende nummer van Reed is erg herkenbaar, dus bestond er nooit twijfel dat de hiphopformatie het gesampeld had. A Tribe Called Quest zette het nummer op hun debuutplaat en dankzij de release als single werden ze zelf wereldberoemd en het nummer werd bijgevolg een wereldhit, maar naar verluidt ging geen cent van de opbrengsten naar de rappers. Lou Reed streek alle inkomsten op.

Soms betalen artiesten voor het gebruik van een sample, soms proberen ze het stukje muziek zozeer te bewerken dat niemand nog weet dat het over een sample gaat, soms verliezen ze er al hun inkomsten mee en soms maken ze net carrière door bij zo veel mogelijk collega’s te gaan pikken. Tot die laatste categorie behoren bijvoorbeeld de Australische sample-artiesten The Avelanches.
 
Hun debuutalbum ‘Since I Left You’ werd in 2000 even uitgesteld omdat ze nog niet voor elke gebruikte sample de nodige toestemming gekregen hadden. Niet zo vreemd, het album telt dan ook naar schatting 3.500 verschillende samples van vinylplaten. Hun eerste single, ‘Frontier Psychiatrist’ is bijvoorbeeld samengesteld uit een Canadese comedysketch, een nummer van de Enoch Light Singers, een golf-instructievideo, de films ‘Polyester’ en ‘Lawrence of Arabia’, een opname van een mariachiband… Het nummer is net een lappendeken van knipsels die vaagweg iets met elkaar te maken hebben en het resultaat klinkt humoristisch en nostalgisch. En dat allemaal zonder in de problemen te komen…