Koen Mortier over zijn ‘Engel’

Engel is een prachtige, poëtische film van Koen Mortier, gebaseerd op ‘Monoloog van iemand die het gewoon werd tegen zichzelf te praten’, een boek van Dimitri Verhulst.
 
We volgen de ontmoeting tussen de Senegalese prostituee Fae en wieleridool Thierry Brasfort. Tijdens zijn vakantie in Senegal wordt hij halsoverkop verliefd op de Afrikaanse schoonheid. Ze vinden waardigheid en hoop bij elkaar, tot Thierry zich onder invloed van drugs vreemd begint te gedragen… Hij stuurt Fae wandelen, maar wanneer ze de volgende ochtend terugkomt, ontdekt ze dat Thierry overleden is. Fae is onschuldig, maar wordt toch gearresteerd en het verhaal komt in alle kranten. Engel is haar relaas van de gebeurtenissen. Om verder te kunnen met haar leven, moet ze terug naar de kamer waar het allemaal begon.


 
De film opent op vrijdag 7 september het Filmfestival van Oostende en gaat op woensdag 19 september in première in de Belgische zalen.

Wij hadden een gesprek met regisseur Koen Mortier. Lees hier ons interview!

Het Filmfestival van Oostende opent dit jaar met Engel, je derde film. Wat vind je daarvan?

Koen Mortier: "Ik ben heel blij dat Engel het Filmfestival mag openen. Peter Craeymeersch reageerde meteen toen hij de film zag, en ik heb geen seconde getwijfeld.

Oostende blijft aan mij plakken. Ik heb hier mijn eerste stagefilm gedraaid, de Franse film Ostende. Mijn eerste langspeler, Ex-drummer, is hier gefilmd en speelt zich ook af in de badstad. We konden toen echt rekenen op de steun van Peter en zijn team. Ex-drummer is ook in Oostende in première gegaan. En nu Engel als opener van het Filmfestival, het is een tof weerzien.”

Waarom wilde je deze film graag maken?

Koen Mortier: "Door het boek van Dimitri Verhulst, dat zijn inspiratie haalt uit het mysterieuze overlijden van wielrenner Frank Vandenbroucke. Ik heb Monoloog van iemand die het gewoon werd tegen zichzelf te praten gelezen tijdens een korte vlucht. En toen ik de laatste pagina omsloeg, heb ik gezegd: dat wil ik verfilmen.

De insteek van het verhaal is fantastisch: de veronderstelling dat het gaat om een tragedie, het feit dat uit dat  verhaal een liefdesdrama ontstaat. Want uiteindelijk, we weten dat niet. En volgens mij was dat helemaal niet zo.  

Mijn wens om dat verhaal in een film te gieten, werd nog versterkt door naar Senegal te gaan. Ik heb daar een paar prostituees ontmoet, beroepshalve uiteraard, en daar was één meisje bij dat veel indruk maakte op mij. Een heel sympathiek meisje van vierentwintig jaar dat zich prostitueerde voor geld om aan drugs te raken voor haar vriendje. Een heftig, tragisch verhaal maar op dat meisje heb ik het personage van Fae geënt. Ze was heel open en had overal commentaar op, een beetje tongue in cheeck. Prachtig.

Het personage van Fae is ook zo, een mondige vrouw, en dat is nodig om het verhaal van de film te kunnen vertellen."

Heel mooi dat Engel háár verhaal brengt.

Koen Mortier: "Ja, inderdaad. Haar visie is niet gefilterd, heel puur. En dat blijft zo tot het einde."

De film is gedraaid op locatie in Senegal. Hoe was dat?

Koen Mortier: "Het is een fantastisch land: een mooi land met mooie, sympathieke mensen. Het was eigenlijk heel tof om daar te filmen, en het liep verrassend goed. Je hebt op voorhand allerhande veronderstellingen die uiteindelijk niet blijken te kloppen. De vooringenomenheid van de Europeanen, zeker… Ik was van tevoren al eens naar Senegal getrokken, dus ik kende het al een beetje. Maar het liep toch nog beter dan ik had gedacht, doordat je blijkbaar toch vertrekt met een bepaald idee in je hoofd.

Als je filmt, heb je bovendien echt persoonlijke contacten met iedereen die betrokken is. Met onze Senegalese ploeg, dat leverde soms grappige situaties op. Zo hebben we geleerd dat er voor hen niets anders op het menu hoeft te staan dan kip met rijst. Een van onze medewerkers had op een middag eens spaghetti gemaakt, maar dat viel niet in goede aarde bij de Senegalese crew. 
Ik heb door die ervaring ook zin gekregen om meer van Afrika te ontdekken. Ik ben wel al in Zuid-Afrika geweest, en Marokko bijvoorbeeld, maar ik heb echt goesting om meer te zien."

Een woordje over de cast? De twee hoofdpersonages, Thierry en Fae, worden gespeeld door Vincent Rottiers en Fatou N'Diaye, die prachtig is in de rol van Fae. Waarom heb je voor deze mensen gekozen?

Koen Mortier: "Ik doe eigenlijk nooit castings, ik hou daar niet zo van. Ik denk na, van die en die wil ik … en dan probeer ik met die mensen te gaan praten. Als dat klikt, oké. Zo niet, dan zoek ik verder.

Fatou is een leuke, toffe vrouw met een sterk karakter. Ze stond echt haar mannetje tijdens het draaien. Het was heel tof om met haar samen te werken. Ze is ook heel warm en betrokken. We logeerden in Senegal anderhalve maand in een dorpje en zij had echt contact met al die mensen daar. Heel fijn om te zien.

Toen ik haar voor het eerst zag, was ze nochtans heel bedeesd. Ze had haar trein gemist, en was zenuwachtig en een beetje slordig. Ik zag weinig uitstraling tijdens die eerste ontmoeting, maar een van onze producers overtuigde me om haar nog een kans te geven. We zijn dan naar Parijs getrokken voor een tweede meeting, en toen was ze veel zelfzekerder. Het klikte toen ook echt, dus toen was het voor mij beslist.

Voor de rol van Thierry had ik eerst een andere acteur in gedachten, maar die klik was moeilijker. Ik vond hem ook te veel lijken op Frank Vandenbroucke, en dat wou ik niet.  Franks leven zou een fantastische film kunnen zijn … maar dat is niet déze film. Engel vertelt niét zijn verhaal.

Ik zag Vincent Rottiers in Bodybuilder, en later in Dheepan en Le Monde Nous Appartient. Meer en meer begon ik hem te zien in de rol van Thierry Brasfort. Hij is hedendaagser, iemand van nu. Je weet wel, zo van die jonge sportmannen, voetballers, tattoos en noem maar op, dat soort gasten. Zo iemand wou ik, iemand die veel kanten had: een zekere agressie, maar ook verdriet. Hij had veel emoties waarvan ik dacht, dat zit juist voor het personage."

Heel treffend in de film: de muziek. Sfeervol en melancholisch, tragisch. Je koos voor de Britse groep Soulsavers. Waarom?

Koen Mortier: "Ja, de muziek is fantastisch. Ik schrijf meestal op muziek, en ik had een plaat gehoord van Soulsavers. Toen ik op zoek ging naar een tweede plaat van die groep botste ik op Kubrick, met muziek opgedragen aan het werk van Stanley Kubrick. Wauw!
Ik wilde graag met die gasten werken en ben dan naar Londen getrokken om Rich Machin te ontmoeten. Dat was een heel leuke namiddag, waar we weinig gewerkt maar veel gebabbeld en gelachen hebben. Het klikte enorm goed, en ik heb gezegd: “Ik wil die en die nummers van Kubrick en andere platen gebruiken, en ik zou graag hebben dat je de rest componeert”. Zodra de eerste muziekstukken binnenkwamen, wist ik dat het goed zat. De muziek draagt bij tot de sfeer van de film, die je soms naar de keel grijpt en bijna beangstigend is."

De sfeer van de film is inderdaad wel onheilspellend, een beetje donker.

Koen Mortier: "Ja, inderdaad. Je krijgt er soms een beetje een unheimlich gevoel van, zo van … wat is dat eigenlijk hier? Dat gevoel wilde ik de hele film doordrukken … dat je zo voelt van, er is iets, en de neiging hebt om te roepen: stóp dan toch! Onheilspellend.
De lange shots dragen daar ook toe bij, want ze creëren een chronologie die de kijker begrijpt. De angstaanvallen of hallucinaties, of hoe je ze ook wil noemen, springen er dan volledig uit."

Prachtige beelden ook in de film. Voor de fotografie werkte je samen met Nicolas Karakatsanis, die eerder tekende voor Rundskop en I, Tonya.
 
Koen Mortier: "Ik ken Nicolas al heel lang. Small Gods, de film die hij maakte met zijn broer Dimitri, hebben wij mede gefinancierd. We hebben eigenlijk altijd dicht bij elkaar gestaan, en al veel samengewerkt. Maar tot nu toe hadden we nog geen langspeler gemaakt samen, en voor Engel dacht ik: nú wil ik dat met Nicolas draaien."

Bepalen jullie samen hoe de film eruit zal zien?

Koen Mortier: "Het ritme van de beelden bepaal ik, maar hoe het er uiteindelijk allemaal uitziet, dat is zijn ding: de kleuren, en hoe het aanvoelt. De nachten zijn bijvoorbeeld hard, maar kleurrijk. Het was bedoeling dat je die kleuren voelt, ook ‘s nachts. Niet zomaar nacht en zwart, want ’s avonds zie je niks in Senegal het is dan echt donker. Dat was wel even zoeken, maar het is goed gelukt. We hebben bijvoorbeeld gedraaid op film, en niet digitaal. Dat maakt een groot verschil voor de kleuren."

Ik las dat er zelfs een crowdfunding is geweest.

Koen Mortier: "Ja, filmen op pellicule is heel duur en daarom hebben we een crowdfunding georganiseerd om die kosten te helpen dragen. Het idee was om een crowdfunding te doen tot een bepaald bedrag en de overschot te spenderen aan een goed doel. Dat is ook gelukt: we hebben in Senegal een groep jongeren gesponsord die een voetbalploeg wilden oprichten. Die jongeren hebben allerlei materiaal kunnen aankopen en beschikken nu ook over een trainer voor een jaar. Dankzij het bedrag dat wij gegeven hebben. Een heel fijn gevoel."

Wat een mooi project.

Koen Mortier: "Ja, we wilden niet alleen naar daar gaan, een film draaien en dan weer vertrekken. Het is fijn om ook iets te kunnen achterlaten, daar waar we geweest zijn. Ook voor de figuratie hebben we in die lijnen gedacht: we wilden lokale mensen, en geen ‘beroepsfiguranten’ uit Dakar. Alle figuranten werden betaald en hebben door een aantal dagen te figureren een paar maanden extra ‘leefruimte’ gekregen. Dat is fijn, en ook belangrijk: je komt daar niet als ‘koloniaal’, maar als filmmaker. Dat is een groot verschil."

Wat hoop je nu voor de film?

Koen Mortier: "Het is al heel fijn dat Engel het Filmfestival van Oostende mag openen. Daar ben ik echt heel blij mee, en voor de rest zien we wel. Een film heeft zijn leven, en dat kun je niet bepalen."


Interview door P.N. voor Proximustv.be